31 de outubro de 2014

Inicio de Kwaidan

De Lafcadio hearn

A HISTORIA DE MIMI-NASHI-HÕÏCHI

Hai máis de setecentos anos, en Dan-non-ura, nas gargantas do Shimonoséki, librouse a última batalla da longa contenda entre os Heiké, ou clan Taira, e os Gengi, ou clan Minamoto. Alí foron exterminados os Heiké, coas súas mulleres e os seus nenos, e o seu pequeno emperador, hoxe lembrado como Antoku Tennõ. E hai máis de setecentos anos que o mar e a costa están encantados... Noutra parte referinme aos estraños cangrexos de mar, chamados cangrexos Heiké, que locen rostros humanos no lombo e que son, segundo dise, os espíritos dos guerreiros Heiké . Nesa costa ven e óuvense cousas moi raras. Nas noites sen lúa, milleiros de lumes espectrais aletean na praia, ou relumbran sobre a ondada, pálidas luces que os pescadores chaman Oni-bi, ou lumes demoníacos; e, cando os ventos se enardecen, profusos alaridos proveñen do mar, semellantes ao clamor dunha batalla.
Noutra época, os Heiké ignoraban o acougo moito máis que agora. Polas noites, subíanse ás naves que cruzaban os seus dominios e tentaban afundilas; e xamais deixaban de axexar aos nadadores para arrastralos consigo. Para aplacar a eses mortos construíuse o templo budista,  Amidaji, en Akamagaséki. Xunto a el, preto da praia, levantouse un cemiterio, poboado por monumentos cuxas inscricións evocan os nomes do emperador afogado e dos seus grandes vasallos; e alí realizábanse regularmente cerimonias budistas consagradas a eses espíritos. Edificado o templo, erixidas as tumbas, os Heiké xa non inquietaron aos vivos con tanta frecuencia; mais non cesaron, ocasionalmente, de facer cousas raras, que demostraban que aínda non acharan a paz perfecta.
...

30 de outubro de 2014

Aforismos de Leonardo

168.- Se ti dis que as ciencias que empezan e terminan na mente son verdadeiras, iso non pode concederse, senón, así a todo, negarse, por moitas razóns, e ante todo porque en tales discursos mentais non intervén a experiencia, sen a cal non existe ningunha certeza. 

29 de outubro de 2014

MORTE NA MONTAÑA

Texto de Fredric Brown, nado o 29 de outubro de 1906 en Cincinnati, que foi un escritor de ciencia ficción e misterio, coñecido polos seus contos caracterizados por grandes doses de humor e finais sorprendentes.

MORTE NA MONTAÑA
Fredric Brown

Vivía nunha cabana nas ladeiras dunha montaña. A miúdo ascendía ao cume e miraba cara ao val. As súas sandalias vermellas parecían pingas de sangue sobre a neve do pináculo. No val, a xente vivía e morría. El mirábaas.
Vía as nubes que, á deriva, pasaban sobre a cima. As nubes adquirían formas estrañas. Ás veces eran naves, castelos ou cabalos, Máis a cotío eran cousas estrañas nunca vistas por ninguén, excepto por el nos seus soños. E, con todo, recoñecíaas nas formas das errantes nubes.
De pé na porta da súa cabana, sempre miraba brotar o sol entre o rocío da mañá. No val dicíanlle que o sol non se elevaba, senón que a terra era redonda como unha laranxa e viraba de tal modo que, cada mañá, o ardente sol semellaba saltar cara ao ceo.
El preguntáballes por que viraba a terra, por que o sol queimaba e por que non caían ao baleiro cando a Terra púñaos cabeza abaixo. Dixéronlle que era así agora, porque así fora onte e o día de antonte, e porque as cousas nunca cambiaban.
Pola noite miraba as estrelas e as luces do val. Ao toque de queda, as luces desvanecíanse, pero as estrelas continuaban brillando. Estaban demasiado lonxe para escoitar a campá.
El contaba o tempo transcorrido por medio das estrelas e os tres días dos seus progresos; para el, tres días facían unha semana. Para as xentes do val, sete días eran unha semana. Nunca soñaron coa terra de Saarba, onde a auga flúe contra a corrente, onde as follas das árbores acéndense cunha brillante flama azul e non se consomen, e onde tres días fan unha semana.
Unha vez ao ano baixaba ao val. Falaba coa xente, e algunhas veces soñaba por eles.
Chamábano profeta, pero os mozos arroxábanlle anacos de madeira. Non lle gustaban os nenos, porque nos seus rostros podía ver escrito o mal que vivirían. 
Transcorrera xa un ano desde a última visita ao val; entón abandonou a súa choza e descendeu da montaña. Foi ao mercado e falou á xente, pero ninguén lle respondía ou lle miraba. Gritoulles, pero non se deron por aludidos.
Estendeu a man para tocar o ombreiro dunha muller e chamar a súa atención, pero a man pasou a través do ombreiro e ela continuou camiñando. Entón deuse conta de que morrera no transcurso dese ano.
Volveu á montaña. Á beira do carreiro viu unha cousa que xacía onde el caera unha vez, para levantarse e continuar o seu camiño. Volveuse ao chegar á entrada da súa cabana e viu á xente do val transportando aquela cousa. 
Cavaron unha fosa na terra e enterraron o que levaban.
Pasaron os días.
Desde a entrada da súa cabana mirou as nubes errando polas montañas. As nubes adoptaban formas estrañas. Ás veces eran paxaros, espadas ou elefantes. Con frecuencia eran cousas que só vía el. Só con velas na terra de Saarba, onde o pan está feito de po de estrelas, onde dezaseis libras fan unha
onza e onde os reloxos corren cara atrás despois de que escurece.
Dúas mulleres escalaron a montaña, entraron á choza e miraron ao seu redor.
- Non hai nada aquí - comentou a máis vella das mulleres -. Nin sequera as súas sandalias.
- Sal - aconselloulle a muller nova -. Faise tarde. Vimos mañá, eu atopareinas.
- Non terás medo?
- O pastor coida das súas ovellas - aseverou a nova.
A máis vella percorreu de volta o camiño cara ao val. A escuridade descendeu e a moza acendeu unha vela. Parecía temer á escuridade. El mirouna, pero ela non o vía. Os seus cabelos eran negros como a noite, e os seus ollos grandes e lustrosos, pero os seus nocellos resultaban demasiado grosos.
Quitouse as súas roupas e tendeuse na cama. En soños axitouse con inquietude e as mantas caeron ao chan. A vela aínda ardía sobre a mesa.
A luz da chama derramábase sobre un pequeno crucifixo negro que xacía na branca oquedade dos seus seos, levantándose e descendendo coa súa respiración.
El escoitou a campá do toque de queda e soubo que chegaba a hora de ir á cima da montaña, porque aquela era a terceira noite.
Unha tempestade descendeu sobre a montaña. O vento oubeou ao redor da cabana, pero a muller non espertou. El saíu á tormenta. O vento era cruel como nunca. a man do medo oprimiu o seu corazón. Con todo, a estrela esperaba. O frío fíxose máis intenso; a noite, Manis negra. Un manto de neve descendeu sobre a montaña, cubrindo o punto onde el caera.
Pola mañá, a muller atopou as sandalias vermellas no desxeo da neve e levounas consigo no seu regreso ao val.
- Tiven un soño estraño - contoulle a muller máis vella -. Un home torcido sobre unha cruz.
A moza persignouse.
- O Cristo?
- Non - negou a máis vella -. Gritaba acerca de Saarba e o esquecemento.
- Non os coñezo - confesou a nova -. Non existen tales lugares.
- Iso gritaba - apuntou a máis vella -. Agora lémbroo.
- Soños, só soños - riu a nova.
A vella encolleuse de ombreiros.
As nubes adoptan estrañas formas. Ás veces son fileiras de cisnes ou árbores. Con frecuencia son cousas nunca vistas, salvo na terra de Saarba.
As nubes son impersonais. Pasan rapidamente polas cúspides baleiras.

FIN

28 de outubro de 2014

Inicio de Finis Mundi

FINIS MUNDI
Laura Galego García

LIBRO I: O EIXO DO PRESENTE
ANO 997 D.C.
MUNDUS SENESCIT
A un tempo cos salvaxes berros dos atacantes, as chamas que envolvían a abadía crepitaban ferozmente e alzábanse cara a un ceo sen lúa, iluminando o bosque próximo. O teito do cortello derrubouse con estrépito, do mesmo xeito que a bóveda da igrexa recentemente saqueada. As escuras sombras que rodeaban o mosteiro aullaron de novo e, unhas a pé e outras dacabalo, afastáronse cara ao pobo que durmía agardando a chegada da alba.
Oculta pola sombra das frondosas árbores, unha figura corría polo bosque, xadeante, tropezando, buscando un refuxio. Deu un tropezón e caeu sobre a húmida herba. Rodou até unha espesa matogueira e ocultouse alí, chorando. Só cando as voces apagáronse atreveuse, prudentemente agochado e sen asomarse demasiado, a volver a vista atrás para contemplar os restos do que fora o seu fogar nos últimos anos. Tremendo, viu como o lume consumíase lentamente.
Sentiu que o atenazaba o desalento; pero, a pesar da súa mocidade, a pesar da súa fraxilidade, a pesar do seu medo, non deixou nin por un momento de estreitar contra o seu peito un prezado códice que lograra rescatar das chamas.
Na súa mente seguía resoando unha terrible frase: mundi termini appropinquante... Os seus beizos formaron as palabras dunha pregaria, pero a súa garganta non emitiu ningún son.
Mundi termini appropinquante...

27 de outubro de 2014

JOÁN BAVECA [B 1460 / V 1070]

Par Deus, amigos, gran torto tomei
e de logar onde m'eu non cuidei:
estand'alí ant'a porta d'el-Rei
preguntando por novas da fronteira,
por ua velha que eu deostei,
deostou-m'ora María Balteira.

Veed'ora se me devo queixar
deste preito, ca non pode provar
que me lhe oísse nulh'homen chamar
senón seu nome, per nulha maneira;
e pola velha que foi deostar,
deostou-m'ora María Balteira.

Muito vos deve de sobervia tal
pesar, amigos, e direi-vos al:
sei mui ben que se lh'esto a ben sal,
todos iremos per ua carreira;
ca, porque dixe dua velha mal,
deostou-m'ora María Balteira.

26 de outubro de 2014

Inicio de O Lobishome

O LOBISHOME
De Boris Vian

No Bois deas Fausses-Repouses , ao pé da costa de Picardía, vivía un moi agraciado lobo adulto de negra pelame e grandes ollos vermellos. Chamábase Denis, e a súa distracción favorita consistía en contemplar como se puñan a cen os coches procedentes de Ville-d'Avray, para acometer a lustrosa pendente sobre a que un chuvieiro estende, de cando en vez, o oliváceo reflexo das árbores maxestuosas. Tamén lle gustaba, nas tardes de estío, merodear polas espesuras para sorprender aos impacientes namorados na súa loita co enredo das cintas elásticas que, desgraciadamente, complican na actualidade o esencial da lencería. Consideraba con filosofía o resultado de tales afáns, en ocasións coroados polo éxito, e, meneando a cabeza, afastábase púdicamente cando ocorría que unha vítima compracente era pasada, como adoita dicirse, pola pedra. Descendente dunha antiga liñaxe de lobos civilizados, Denis alimentábase de herba e de xacintos azuis, dieta que reforzaba no outono con algúns champiñóns escollidos e, no inverno, moi ao seu pesar, con botellas de leite birladas ao gran camión amarelo da Central. O leite producíalle náuseas, por mor do seu sabor animal e, de novembro a febreiro, maldicía a inclemencia dunha estación que lle obrigaba a estragarse de tal maneira o estómago.
...

25 de outubro de 2014

2ª Parte de 20.000 leguas de viaxe baixo os mares (LXXXIII)

Non me esperaba achar o cable eléctrico no seu estado primitivo, tal como saíu dos talleres de fabricación.
A longa serpe, recuberta de restos de cunchas e erizada de foraminíferos, estaba incrustada nunha pasta pedregosa que a protexía dos moluscos perforantes. Xacía tranquilamente, ao abrigo dos movementos do mar e baixo unha presión favorable á transmisión da corrente eléctrica que pasa de América a Europa en trinta e dúas centésimas de segundo. A duración do cable será infinita, sen dúbida, pois se observou que a funda de gutapercha mellora coa súa permanencia na auga mariña. Por outra banda, nesa chaira tan xuizosamente escollida, o cable non se acha a profundidades tan grandes como para provocar a súa ruptura.
O Nautilus seguiuno até o seu fondo máis baixo, situado a catro mil catrocentos trinta e uns metros, e alí repousaba aínda sen sufrir ningún esforzo de tracción. Logo, aproximámonos ao lugar en que se verificou o accidente de 1863.
O fondo oceánico formaba un ancho val de cento vinte quilómetros, no que podería colocarse ao Mont Blanc sen que a súa cima emerxese da auga. O val está pechado ao Leste por unha muralla de dous mil metros cortada a pico. Chegamos alí o 28 de maio. Nese momento, o Nautilus non estaba máis que a cento cincuenta quilómetros de Irlanda.
Ía o capitán Nemo a aproximarse ás illas Británicas? Non. Con gran sorpresa miña, descendeu cara ao Sur e dirixiuse cara aos mares europeos. Ao contornear a illa da Esmeralda, vin por un instante o cabo Clear e o faro de Fastenet que ilumina aos milleiros de navíos que saen de Glasgow ou de Liverpool.
Unha importante cuestión debatíase na miña mente. Ousaría o Nautilus penetrarse na canle da Mancha? Ned Land, que reaparecera desde que nos achamos na proximidade da terra, non cesaba de interrogarme. Que podía eu responderlle? O capitán Nemo continuaba sendo invisible. Tras deixar entrever ao canadense as beiras de América, ía mostrarme as costas de Francia?
O Nautílus continuaba descendendo cara ao Sur. O 30 de maio pasaba por diante do Lands End, entre a punta extrema de Inglaterra e as illas Sorlingas, ás que deixou a estribor.
Se o capitán Nemo quería entrar na Mancha tiña que pór rumbo ao Leste. Non o fixo.
Durante toda a xornada do 31 de maio, o Nautilus describiu na súa traxectoria unha serie de círculos
que me intrigaron vivamente. Parecía estar a buscar un lugar de difícil localización. Ao mediodía, o
capitán Nemo subiu en persoa a fixar a posición. Non me dirixiu a palabra. Pareceume máis sombrío
que nunca. Que era o que podía entristecerle así?
Era a proximidade das costas de Europa? Algún recordo do seu abandonado país? Que sentía? Pesar ou remorsos? Durante moito tempo estes interrogantes acosáronme. Tiven o presentimento de que o azar non tardaría en traizoar os segredos do capitán.
Ao día seguinte, primeiro de xuño, o Nautilus evolucionou como na véspera. Era evidente que trataba
de recoñecer un punto preciso do océano. O capitán Nemo subiu tamén ese día a tomar a altura do sol. A mar estaba en calma e puro o ceo. A unhas oito millas ao Leste, un gran buque de vapor debuxábase na liña do horizonte. Non puiden recoñecer a súa nacionalidade, na ausencia de todo pavillón.
Uns minutos antes de que o sol pasase polo meridiano, o capitán Nemo tomou o sextante e púxose a observar cunha extremada atención. A calma absoluta da mar facilitaba a súa operación. O Nautilus, inmóbil, non sufría nin cabeceo nin balanceo.
Eu estaba naquel momento sobre a plataforma. Cando terminou a súa observación, o capitán pronunciou estas palabras:
-É aquí.
Descendeu inmediatamente pola escotilla. Vería ao barco que modificaba a súa marcha e parecía dirixirse cara a nós? Non podería eu aseguralo.
Volvín ao salón. Pechouse a escotilla e ouvín o zumbido da auga ao penetrar nos depósitos. O
Nautílus comezou a descender verticalmente, pois a súa hélice non lle comunicaba ningún movemento. Detívose uns minutos máis tarde, a unha profundidade de oitocentos trinta e tres metros, no fondo.
Apagouse entón o teito luminoso do salón, e ao descorrer os paneis que tapaban os cristais vin a auga
vivamente iluminada polo fanal nun radio dunha media milla. A babor non se vía máis que a
inmensidade da auga tranquila. A estribor, ao fondo, apareceu unha pronunciada extumescencia que atraeu a miña atención. Díxose unhas ruínas sepultas baixo un conglomerado de cunchas blancuzcas
como un manto de neve. Ao examinar máis detidamente aquela masa crin recoñecer as formas
espesas dun navío sen mastros, que debía afundirse pola proa. O seu afundimento debía datar de había moitísimos anos, como o testemuñaba a súa incrustación nas materias calcarias do fondo
oceánico. Que barco podía ser ese? Por que había ir o Nautílus a visitar a súa tumba? Non era, pois,
un naufraxio o que lle levou baixa a auga? Non sabía eu que pensar, cando, preto de min, ouvín ao
capitán Nemo dicir lentamente:
-Noutro tempo ese navío chamouse o Marsellés. Tiña setenta e catro canóns e botárono en 1762. En 1778, o 13 de agosto, baixo o mando da Poype-Vertrieux, bateuse audazmente contra o Preston. O 4 de xullo de 1779, participou coa escuadra do almirante D'Estaing na conquista da Granada. En 1781, o 5 de setembro, tomou parte no combate do conde de Grasse, na baía de Chesapeake.
En 1794, a República francesa cambioulle o nome. O 16 de abril do mesmo ano, uniuse en Brest á escuadra de Villaret-Joyeuse, encargada de escoltar un convoi de trigo que viña de América, baixo o mando do almirante Van Stabel. O 11 e o 12 pradial, ano II, esa escuadra atopouse cos navíos ingleses. Señor, hoxe é o 13 pradial, o primeiro de xuño de 1868. Hoxe hai setenta e catro anos, día a día, que neste mesmo lugar, a 47' 24' de latitude e 17' 28' de lonxitude, este barco, tras un combate heroico, perdidos o seu tres paus, coa auga nas súas adegas e a terceira parte da súa tripulación fóra de combate, preferiu afundirse cos seus trescentos cincuenta e seis mariños que renderse. E fixando o seu pavillón á popa, desapareceu baixa a auga ao berro de « Viva a República!
-Lle Vengeur -exclamei.
-Si, señor, Lle Vengeur. Un fermoso nome -murmurou o capitán Nemo, cruzado de brazos.

24 de outubro de 2014

Fragmento de ¿Que me queres, amor?, de Manuel Rivas

Fragmento de ¿Que me queres, amor?, de Manuel Rivas, escritor nado na Coruña o 24 de outubro de 1957

Eu tamén tiven un tío en América. E agardo telo aínda, a regar rosanovas no Panteón Gallego co seu cubo de cinc.
O meu tío chamábase Amaro e morrera polo menos oito veces antes de morrer. Era un especialista en morrer e sempre o facía con moita dignidade. Da morte volvía perfumado con xabóns La Toja, peiteado á maneira do acordeonista da Orquestra Mallo, cun traxe novo Príncipe de Gales e cunha historia sorprendente. Unha vez fixo unha descrición moi detallada do menú do Banquete Celestial, no que, segundo el, abundaba o lacón con grelos.
...

23 de outubro de 2014

Fragmento de Xente de Mala Morte

Texto de Alfonso Álvarez Cáccamo, nado en Vigo o 23 de outubro de 1952, así que hoxe está de aniversario.

"Señor Notario:
Atopará este escrito metido dentro do sobre dirixido a vostede e que deixarei encol da mesiña de noite e debaixo do frasco de Orfidal, do que vou tomar todo o contido inmediatamente despois de poñer o punto final. Deixo, así mesmo, unha nota na que solicito aos meus familiares que o chamen por teléfono cando comproben que estou morto. O primeiro sobre unicamente o abrirá vostede, e, unha vez reunida a familia, estando eu de corpo presente, leralo en voz alta a todos os membros, agás aos meus netos, Carliños, Rauliño, Vane e Pepuxas que aínda son moi pequerrechos para entender as cousas da chegada e da partida. Cando remate de ler esta carta que sospeito será bastante longa, entregará outro pequeno sobre que vai dentro do seu á miña amada esposa Margarida, para que lea a soas o seu contido. Non aceptará vostede que nin sequera os meus fillos se enteren do que aí se conta; é aigo moi íntimo entre nós os dous, marido e muller. Tamén, e ante todo, que reine a serenidade, a mesma serenidade coa que decido ir saudar á Morte. 

...

22 de outubro de 2014

Boris Vian

Boris Vian

Boris Vian naceu na localidade francesa de Ville d'Avray en 1920. A Guerra Mundial obrigouno a interromper os seus estudos e, ao concluír a contenda, empezou a desenvolver unha personalidade polivalente e paradoxal. Traballou como músico de jazz, actor, cantante, xornalista, crítico musical... A súa vida levoulle a converterse nun símbolo definitorio do Barrio Latino de París nos anos da postguerra. Cualificóuselle como «escritor orquestra» e a expresión non resulta esaxerada á vista da súa atípica peripecia vital. Como escritor, Vian iniciou a súa carreira literaria en 1946, coa publicación de Cuspirei sobre a vosa tumba. Nos anos seguintes, viron a luz as novelas máis coñecidas da súa produción: A espuma dos días, O outono en Pequín, A herba vermella e O arrancacorazóns. Escribiu tamén varias obras de teatro, así como poemas e contos.

O resultado destas creacións literarias condúcenos a unha absurdidade reflexiva e tremenda que sobrecolle coa mesma intensidade que a mellor pintura abstracta. Cada un destes contos desmonta e reconstrúe a realidade nun exercicio implacable de captar o mundo non inmediato. En definitiva, o que lle interesaba ao Boris Vian escritor era romper con todos os convencionalismos que avogaban a súa época. Non cabe dúbida de que estes contos son unha mostra contundente desta vontade de ruptura que guiou ao autor no trinta e nove anos da súa existencia.

21 de outubro de 2014

Inicio de MÁIS QUE HUMANO

MÁIS QUE HUMANO
Theodore Sturgeon

PRIMEIRA PARTE - O IDIOTA FABULOSO

O idiota vivía nun mundo negro e gris, matizado polos lóstregos brancos da fame e as chamas vacilantes do medo. Levaba roupas raídas e rotas. Aquí unha morna, afiada como un frío cincel, e alí, na camisa furada, víanse unhas costelas como dedos dun puño. Era alto e chato, de mirada serena e rostro inexpresivo.
Os homes apartábanse del; as mulleres evitaban miralo; os nenos detíñanse e observábano. O idiota non se preocupaba; nada esperaba deles. Cando o lóstrego feríao, alimentábano. Cando non podía alimentarse polos seus propios medios, ou cando non podía quedar sen comer, alimentábao a primeira persoa que se lle cruzase no camiño O idiota non sabía por que, pero non se sorprendía. Non mendigaba. Detíñase e esperaba, simplemente Alguén o miraba aos ollos e na man do idiota aparecía unha moeda. Comía, e o seu benfeitor apresurábase a irse, aparvado e sen comprender. Ás veces, nerviosamente, falábanlle; falaban del entre eles. O idiota ouvía os sons, pero non os entendía. Vivía apartado nalgún lugar secreto de si mesmo. (O pequeno elo que une as palabras e o seu significado estaba roto.) A súa vista era excelente. Distinguía con rapidez un sorriso dun xesto colérico; pero nada impresiona a unha criatura que carece de simpatía afectiva. Nunca rira e nunca se enfadara, e non podía comprender a alegría ou a ira dos demais.
O medo obrigáballe a manter o corpo áxil e disposto. Nada presentía con todo. O bastón que se levantaba, a pedra que viña polo aire o atopaban desprevido. Pero reaccionaba ante os golpes. Fuxía ata que os golpes cesaban. Fuxía así das tormentas, dos derrubes, dos homes, dos cans, do tránsito e da fame.
Non tiña preferencias. Nos lugares onde se atopaba había sempre máis maleza que casas. Vivía así máis no bosque que en calquera outro sitio.
Encerrárano catro veces. Non lle importou, nin cambiara por iso. Unha vez un preso golpeouno rudamente, e noutra, dun modo aínda peor, un gardián. Nos outros dous lugares pasara fame. Onde había comida e non o molestaban, quedaba. Cando chegaba o momento de escapar, escapaba. Os medios para poder escapar estaban fóra; o seu ser interior non se preocupaba ou era incapaz de decidir. Pero cando chegaba o momento, o policía ou o gardián atopábanse cara a cara co idiota e cos iris dos ollos do idiota, a piques de virar como dúas rodas. As portas abríanse e o idiota íase, e, como sempre, o benfeitor corría a facer algo, calquera cousa, profundamente turbado.
...

20 de outubro de 2014

19 de outubro de 2014

Novo libro de Relatos

Hoxe ASENCUDEGA presentou un novo libro da Colección de Libros de Peto, que chega así ao seu número 16.

O primeiro acto do libro contou coa presenza de tres dos autores sub18 aos que o presidente do Real Club Deportivo entregou os libros recén editados e outro coa historia do Depor.

Tentaremos que a iniciativa siga no futuro.

18 de outubro de 2014

2ª Parte de 20.000 leguas de viaxe baixo os mares (LXXXII)

No canto de continuar a súa marcha ao Norte, o Nautilus puxo rumbo ao Leste, coma se quixese seguir a chaira telegráfica na que repousa o cable e cun relevo ben indicado con gran exactitude polas múltiples sondaxes realizadas.
Foi o 17 de maio, a unhas cincocentas millas de Heart’s Content e a dous mil oitocentos metros de profundidade, cando vin o cable xacente sobre o fondo. Conseil, a quen non lle previra, tomouno nun primeiro momento por unha xigantesca serpe de mar e dispúxose a clasificala segundo o seu método habitual. Houben de desengañar ao digno raparigo e, para consolarlle do seu chasco, referinlle algunhas das vicisitudes que rexistrara a colocación do cable.
Tendeuse o primeiro cable durante os anos 1857 e 1858, pero tras transmitir uns catrocentos telegramas cesou de funcionar. En 1863, os enxeñeiros construíron un novo cable, de tres mil catrocentos quilómetros de lonxitude e de catro mil cincocentas toneladas de peso, que se embarcou a bordo do Great Eastern. Pero esta tentativa fracasou.
Precisamente, o 25 de maio, o Nautilus, mergullado a tres mil oitocentos trinta e seis metros de profundidade, achouse no lugar mesmo en que se produciu a ruptura do cable que arruinou á empresa. Ese lugar distaba seiscentas trinta e oito millas das costas de Irlanda. Ás dúas da tarde déronse conta de que acababan de interromperse as comunicacións con Europa. Os electricistas de a bordo decidiron cortar o cable e non repescarlo, e ás once da noite lograron apoderarse da parte avariada. Fíxose o empalme cosendo os chicotes dos dous cabos, e mergullouse de novo o cable. Pero uns días máis tarde, volvía romper sen que se lograse extraelo das profundidades do océano.
Os americanos non se desanimaron. O audaz promotor da empresa, Cyrus Field, que arriscaba nela
toda a súa fortuna, abriu unha nova subscrición, que quedou inmediatamente cuberta. Construíuse
outro cable en mellores condicións. Protexeuse baixo unha almofadiña de materias téxtiles, contida nunha armadura metálica, o feixe de fíos condutores illados por unha funda de gutapercha. O Great Eastern, co novo cable, volveu facerse ao mar o 13 de xullo de 1866.
A operación marchou ben, a pesar de que no transcurso da mesma fose obxecto dunha sabotaxe. En varias ocasións observaron os electricistas, ao desenrolar o cable, que tiña plantados varios cravos.
O capitán Anderson, os seus oficiais e os seus enxeñeiros reuníronse, deliberaron sobre o asunto e finalmente anunciaron que se se sorprendía ao culpable a bordo lanzaríaselle ao mar sen outro xuízo. A criminal tentativa non se reproduciu.
O 23 de xullo, cando o Great Eastern achábase tan só a oitocentos quilómetros de Terranova, telegrafiouselle desde Irlanda a noticia do armisticio concertado por Prusia e Australia, tras o de Sadowa.
O día 27 avistaba entre a bruma o porto de Heart’s Content. A empresa culminara felizmente, e no seu primeiro despacho, a moza América dirixía á vella Europa estas sensatas palabras tan raramente comprendidas: «Gloria a Deus nos ceos e paz na terra aos homes de boa vontade».

17 de outubro de 2014

Inicio de A CITACIÓN

JOHN GRISHAM
A CITACIÓN

A Citación chegou por correo ordinario, o anticuado sistema de sempre, pois o Xuíz tiña case oitenta anos e desconfiaba dos métodos modernos. Nada de correos electrónicos, nin sequera faxes. Non utilizaba contestador automático e xamais lle gustou demasiado o teléfono. Escribía as súas cartas a máquina con dous dedos, unha tenue letra cada vez, encorvado sobre a súa vella Underwood manual colocada encima dun escritorio de tapa corrediza baixo un retrato de Nathan Bedford Forrest, o famoso xeneral confederado da guerra de Secesión. O avó do Xuíz combatera con Forrest en Shiloh e en todo o Profundo Sur e, para el, ningunha figura histórica era máis digna de reverencia. Ao longo de trinta e dous anos, o Xuíz non celebrara xuízos o día 13 de xullo, data dos aniversarios de Forrest.

Chegou xunto con outra carta, unha revista e dúas facturas, e como de costume deixáronse ao profesor Ray Atlee na súa caixa de correos da Facultade de Dereito. Recoñeceuna de inmediato, posto que aqueles sobres formaban parte da súa vida desde que alcanzaba a súa memoria. Era do seu pai, un home a quen tamén el chamaba o Xuíz.

O profesor Atlee estudou o sobre sen saber se abrilo inmediatamente ou ben esperar un pouco. A noticia podía ser boa ou mala, co Xuíz iso xamais se sabía, a pesar de que o vello se estaba morrendo e as boas noticias non abundaban. A xulgar polo escaso volume do sobre, só contiña unha folla de papel, o cal tampouco era insólito. O Xuíz era moi parco en palabras cando se trataba de escribir, por máis que outrora fose famoso polos seus pomposos discursos desde os estrados dos tribunais.

Era unha carta de carácter profesional, diso estaba seguro. O Xuíz non era afeccionado ás charlas
intranscendentes e aborrecía os chismes e as conversas ociosas, tanto escritas como faladas. Tomar un té xeado con el no soportal significaba revivir a guerra de Secesión, probablemente en Shiloh, onde el culparía unha vez máis da derrota da Confederación ás lustrosas e intactas botas do xeneral Pierre G. T Beauregard, un home ao que seguiría odiando mesmo no ceo, se por casualidade ambos se vían alí.

Non tardaría en morrer. Tiña setenta e nove anos e un cancro de estómago. Padecía un exceso de peso, era diabético e fumador empedernido de pipa, o seu maltreito corazón sobrevivira a tres infartos e atafegábanlle toda unha serie de achaques de menor consideración que levaban vinte anos atormentándoo e que non tardarían en acabar con el. Durante a última conversa telefónica que mantivo con el tres semanas atrás, unha chamada efectuada por Ray porque o Xuíz consideraba que as chamadas interurbanas eran un malgaste, o vello mostrouse débil e esgotado. Conversaran durante menos de dous minutos.
...

16 de outubro de 2014

Aforismos de Leonardo

167.- Ningunha investigación humana pode chamarse verdadeira ciencia se non pasa pola demostración matemática.

15 de outubro de 2014

Inicio de Hood

De STEPHEN LAWHEAD

O xabaril era novo e cauteloso, unha peza de apenas un ano que olisqueaba timidamente o aire tentando detectar aromas estraños mentres se aventuraba na luz, cor de mel, do día que declinaba rapidamente. Bran ap Brychan, príncipe de Elfael, pasara todo o día axexando no bosque, en busca dun premio apropiado, e tiña a intención de que fose este. 

Con oito anos de idade e único herdeiro do rei, sabía perfectamente que nunca lle permitirían penetrarse só no bosque. Así que, no canto de pedir permiso, aquela mañá, cedo, simplemente roubara un arco e catro frechas sen que ninguén se decatase. Esta caza, como o novo xabaril, estaba dedicada á súa nai, a raíña. 

Ela amaba a caza e se aledaba coa beleza salvaxe e a excitación visceral da persecución. Mesmo cando non cabalgaba, preparaba unha benvida para os cazadores, obsequiándolles con trofeos e música, guiando ás mulleres nos cantos. 

-Non temas -díxolle a Bran cando, sendo un neno pequeno, quedara asombrado e mesmo se asustou un pouco co ruído e a xolda-. Pertencemos á terra. Mira, Bran! -Alzou unha delgada man cara aos outeiros e o bosque, que se alzaba como unha muralla vivente máis aló-. Todo o que ves é obra da man do noso Señor. Demos grazas polos seus dons. 

Golpeada por unha febre que a consumía, a raíña Rhian estivera enferma durante a maior parte do verán, e na súa imaxinación infantil, Bran decidira que si podía presentarse ante ela cun cervo ou un xabaril que abatese el mesmo, volvería rir e a cantar como sempre, e sentiríase mellor. Estaría ben de novo. 

Todo o que necesitaba era un pouco máis de paciencia e... 

14 de outubro de 2014

Inicio de Inquisición

ANSELM AUDLEY

Inquisición

-Xa apagastes todo?
-Até o último sistema, almirante. Estou a piques de desconectar o reactor.
Unha luz azul profunda e intermitente iluminaba aos catro homes, proxectando sombras irregulares sobre as paredes. "Case como espectros ás súas costas", pensou o almirante cun calafrío.
-Comprobade que haxa suficientes reservas de enerxía.
O centurión Minos asentiu e aproximouse á inmensa esfera brillante no medio da ponte de mando. O perfil do seu rostro quedou vivamente enmarcado polo resplandor. Máis aló da pequena fonte de luz, o amplo salón achábase nunha gris penumbra, con todos os equipamentos e maquinarias inmóbiles e inertes.
Por un instante produciuse un intenso silencio mentres Cidelis botaba unha última ollada ao redor da ponte de mando do seu buque insignia. A nave era varios séculos máis vella que el e, con algo de sorte, sobreviviríao tamén. Pero Cidelis nunca o vería. Tentou rexistrar na súa memoria até o último detalle: Minos deslizando as mans polos equipos de navegación; Erista, cunha mirada de profunda fatiga e resignación, cambaleándose mentres tentaba acender o facho, e Hecateus, o xefe de armas, de pé á esquerda dela, cos ollos cravados na esfera, sostendo o cofre co precioso instrumento da súa compañeira.
Todos eran conscientes de que se estaban despedindo tanto do resto da tripulación como da nave. O emperador puxera un astronómico prezo ás súas cabezas, o que facía demasiado arriscado que fuxisen xuntos. Existía todo un mundo alá fóra, quizá un mundo reducido, pero cheo de lugares onde empezar unha nova vida. Polo menos para algúns.
-Máis que suficiente -informou Minos-. Desconéctoa agora?
Cidelis negou coa cabeza.
-O teu traballo concluíu. Eu acabarei de facelo; conducirei a nave á súa última morada.
-Quedarás a bordo, non é certo? -preguntou Erista mentres as brancas lapas lanzaban faíscas desde o extremo do facho, producindo salvaxes sombras.
-Que outro lugar hai para min? -respondeu Cidelis sorríndolle. A moza científica era un excelente partido para calquera home, e trinta anos atrás el podería pensar en ser ese home. Pero acompañalo neses momentos implicaría unha vida demasiado dura para alguén da súa profesión, tendo que enfrontarse aos pogromos e ao conxunto de fanáticos prestos a denunciar todo canto lles parecese remotamente antinatural. Ademais, ela era moito máis que lista para lograr facerse un sitio en algures, quizá como oceanógrafa. Nin sequera os sacerdotes podían arranxarse sen oceanógrafos.
Erista non protestou, e iso sorprendeulle. Tampouco o fixo o centurión Minos, cun idealismo que parecía estar intacto a pesar de todo o ocorrido.
...

12 de outubro de 2014

Inicio de A MAÑA de Aquilino Iglesia

Mirade esta maná, fría, de outono,
cos derradeiros peros no pereiro,
coas primeiras castañas regañadas.
N'é o rechouchío tolo de San Xoán.

Por entre as bagas roxas dos acibros,
en verde bronce frío, negros merlos,
limpos e petulantes de retóricas,
coma un fato de clérigos en sínodo.

11 de outubro de 2014

2ª Parte de 20.000 leguas de viaxe baixo os mares (LXXXI)

As redes recolleron un peixe audaz e vigoroso, armado de púas na cabeza e de aguillóns nas aletas, un verdadeiro escorpión de dous a tres metros, encarnizado inimigo dos blenios, dos gados e dos salmóns. Era o coto dos mares setentrionais, de corpo tuberculado, de cor pardo e vermello nas aletas. Os homes do Nautilus tiveron algunha dificultade en apoderarse dese peixe que, grazas á conformación das súas opérculos, preserva os seus órganos respiratorios do contacto desecante do aire e por iso pode vivir algún tempo fora da auga.
Debo deixar constancia tamén dos bosquianos, pequenos peixes que acompañan aos navíos polos mares boreais; dos ableos oxirrincos, propios do Atlántico setentrional, e dos rascacios, antes de chegar aos gádidos e, principalmente, os do inesgotable banco de Terranova.
Pode dicirse que o bacallau é un peixe da montaña, pois Terranova non é máis que unha montaña submarina. Cando o Nautilus abriuse camiño a través das súas apertadas falanxes, Conseil non puido reter unha exclamación:
-Iso é o bacallau! E eu que cría que era plano como os galos e os linguados!
-Que inxenuidade! O bacallau non é plano máis que nas tendas de comestibles onde o mostran aberto e estendido. Na auga, é un peixe fusiforme como o sargo e perfectamente conformado para a marcha.
-Non teño máis remedio que crer ao señor. Que nube! Que formigueiro!
-E moitos máis habería de non ser polos seus inimigos, os rascacios e os homes. Sabes cantos ovos puideron contarse nunha soa femia?
-Sexamos xenerosos. Digamos cincocentos mil.
-Once millóns, amigo meu.
-Once millóns... Iso é algo que non admitirei nunca, a menos que os conte eu mesmo.
-Cóntaos, Conseil. Pero terminarás antes créndome. Ademais, os franceses, os ingleses, os americanos, os daneses, os noruegueses, pescan os abadexos por milleiros. Consómese en cantidades prodixiosas, e se non fóra pola asombrosa fecundidade destes peixes os mares veríanse pronto despoblados deles. Soamente en Inglaterra e en Estados Unidos setenta e cinco mil mariñeiros e cinco mil barcos dedícanse á pesca do bacallau. Cada barco captura como media un corenta mil, o que fai uns vinte e cinco millóns. Nas costas de Noruega, o mesmo.
-Ben, crerei ao señor e non os contarei.
-Que é o que non contarás?
-O once millóns de ovos. Pero farei unha observación.
-Cal?
-A de que se todos os ovos lográsense bastaría con catro bacallaus para alimentar a Inglaterra, a América e a Noruega.
Mentres percorriamos os fondos do banco de Terranova vin perfectamente as longas liñas armadas de douscentos anzois que cada barco tende por ducias. Cada liña, arrastrada por un extremo mediante un pequeno rezón, quedaba retida na superficie por un orinque fixado a unha aboia de cortiza. O Nautilus debeu manobrar con pericia no medio desa rede submarina. Pero non permaneceu por moito tempo nesas paraxes tan frecuentadas. Elevouse até o grao 42 de latitude, á altura de San Xoán de Terranova e de Heart's Content, onde termina o cable transatlántico.

10 de outubro de 2014

Inicio de A cancion de Kali

A canción de Kali
De Dan Simmons


Algúns lugares son demasiado perversos para que se tolere a súa existencia. Algunhas cidades son demasiado ponzoñosas para podelas soportar. Calcuta é unha delas. Antes de Calcuta riría ante semellante idea. Antes de Calcuta non cría na maldade... certamente non como unha forza independente das accións do home. Antes de Calcuta eu era un insensato.

Unha vez que os romanos conquistaron a cidade de Cartago, mataron os homes, venderon como escravos a nenos e mulleres, derrubaron os grandes edificios, romperon as pedras, prenderon lume aos cascallos e cubriron a terra de sal para que nada puidese crecer de novo. Iso non basta no caso de Calcuta. Calcuta debería ser aniquilada.

Antes de Calcuta participei en manifestacións contra as armas nucleares. Agora soño con nubes de fungos nucleares alzándose sobre unha cidade. Vexo edificios desfacéndose en lagos de cristal. Vexo rúas pavimentadas fluíndo como ríos de lava e ríos auténticos fervendo e despedindo inmensas pingas de vapor. Vexo figuras humanas danzando como insectos abrasados, semellantes a obscenas mantis relixiosas, chisporroteando e rebentando sobre un fondo intensamente vermello de destrución absoluta.

A cidade é Calcuta. Os soños non son desagradables.

Algúns lugares son demasiado perversos para que se tolere a súa existencia.

9 de outubro de 2014

Aforismos de Leonardo

166.- Que toda impresión desexa permanecer compróbase pola impresión que fai o sol nos ollos de quen o mira, e na impresión que fai o badaxo golpeando a campá. 

8 de outubro de 2014

Fragmento de Paseata arredor da morte

Paseata arredor da morte é unha obra de Domingo García-Sabell, nado o 8 de outubro de 1909 en Santiago de Compostela e finado o 5 de agosto de 2003 na Coruña. Foi médico, escritor, político e académico.

E entón comeza a defensa contra a morte. Primeiro, e por un acto de decisión voluntaria, encerca-lo pensamento da morte, metelo nun quiste mental e dedica-la atención ós recordos amables, ás lembranzas pracenteiras. E aínda, a favor de mecanismos inconscientes, dar ton esperanzadamente optimista á situación presente. Deste xeito, "o inaturable faise aturable, e un aprende a vivir coa morte ó non matinar nela excesivamente".
Segue a esta inicial adaptación un segundo expediente. Cando un se sabe condenado a morrer, pero non en poucas horas, senón nun prazo inda que curto, indeterminado, o terror primeiro, o froito do "choque cede o paso a un certo esquecemento. Durante algunhas horas pódese esquece-la morte. Esto permite unha certa, unha mínima folgura interior. Mínima, pero real. É un respiro, un alivio. Ó terror sucede o pesadume, ó medo total, a preocupación. E, asemade, ó chega-la noite e a dona abandona-lo hospital, o doente séntese, de socate, só, "nunha horrenda soidade". "Isto é o que se sente, en xeral, cando se ten un cancro mortal, especialmente ó principio".
...

7 de outubro de 2014

De quen estamos a falar?

Que nome temos tapado?
Saberías dicir que obras tamén tapamos?

XXX naceu en Jalisco. Ao comezar os seus estudos primarios morreu o seu pai, e sen deixar a nenez, perdeu tamén á súa nai, e estivo nun orfanato de Guadalajara baixo a custodia da súa avoa.

Publicou "xxxxx" (ao que pertence o conto "Déronnos a terra") e logo apareceu "xxxxx". Desta última obra dixo Jorge Luís Borges:
"xxxxx é unha das mellores novelas das literaturas de lingua hispánica, e aínda de toda a literatura".

6 de outubro de 2014

5 de outubro de 2014

JOÁN BAVECA [B 1453 / V 1063]

JOÁN BAVECA [B 1453 / V 1063]

Bernal Fendudo, quero-vos dizer
o que façades, pois vos queren dar
armas e "dona salvage" chamar:
se vos con mouros lid'acaecer,
sofrede-os, ca todos vos ferrán,
e, dando colbes en vós, cansarán,
e haveredes pois vós a vencer.

E ali logu', u s'ha lide a volver,
verrán-vos deles deante colpar;
des i os outros, por vos non errar,
ar querrán-vos por alhur cometer;
mais sofrede-o, e ferrán per u quer,
ca, se vos Deus en armas ben fezer,
ferindo en vós, han eles de caer.

Pero, com'ha mui gran gente a seer,
muitas vezes vos han a derribar;
mais sempre vós havedes a cobrar
e eles han máis a enfraquecer,
pero non quedarán de vos ferir
de todas partes; mais, ao fiir,
todos morrerán en vosso poder.

4 de outubro de 2014

2ª Parte de 20.000 leguas de viaxe baixo os mares (LXXX)

20. A 470 24' de latitude e l70 28' de lonxitude

A tempestade rexeitáranos cara ao Leste. Toda esperanza de evadirse nas proximidades de New York ou do San Lorenzo desvaneceuse. O pobre Ned, desesperado, illouse como o capitán Nemo. Conseil e eu non nos deixabamos nunca.
Dixen que o Nautilus desviouse ao Leste, pero debese dicir máis exactamente ao Nordeste. Durante algúns días, cando navegaba en superficie, errou no medio das brumas desas paraxes tan perigosas para os navegantes. Esas brumas débense principalmente á fundición dos xeos, que mantén unha elevada humidade na atmosfera. Cantos navíos perdéronse nesas paraxes, en busca dos incertos faros da costa! Cantos naufraxios debidos á extraordinaria opacidade desas néboas! Cantos choques cos escollos nos que o ruído da resaca é sufocado polo do vento! Cantas colisións entre barcos, a pesar das súas luces de posición, das advertencias dos seus pitos e das súas campás de alarma!
Así, o fondo deses mares ofrecía o aspecto dun campo de batalla, no que xacían todos os vencidos do océano; uns, vellos e incrustados xa; outros, novos, cuxos herrajes e carenas de cobre brillaban baixo a luz do noso fanal. Cantos barcos perdidos, coas súas tripulacións, o seu mundo de emigrantes e os seus cargamentos, nos puntos perigosos que sinalan as estatísticas: o cabo Race, a illa San Pablo, o estreito de Belle Isle, o estuario do San Lorenzo! E desde facía un ano tan só, cantas vítimas fornecidas a eses fúnebres anais polas liñas do Royal-Mail, de Inmann, de Montreal... ! O Solway, o Isis, o Paramatta, o Hungarian, o Canadian, o Anglosaxon, o Humboldt, o United States, todos encallados. O Articy o Lyonnais, afundidos por colisión. O President, o Pacific, o City of Glasgow, desaparecidos por causas ignoradas. Todos eles non eran xa máis que restos, entre os que navegaba o Nautilus coma se presenciase un desfile de mortos.
O 15 de maio, atopabámonos na extremidade meridional do banco de Terranova. Este banco é produto dos aluvións mariños, un considerable conglomerado de detritus orgánicos transportados desde o ecuador pola corrente do Golfo e desde o polo boreal pola contracorriente de auga fría que corre ao longo da costa americana. Alí amontóanse tamén os bloques errantes que derivan da ruptura dos xeos. No banco formouse un vasto «osario» de peixes, de moluscos e de zoófitos que perecen nel por milleiros.
A profundidade non é considerable no banco de Terranova, algúns centenares de brazas como máximo.
Pero cara ao Sur ábrese súbitamente unha profunda depresión, unha sima de tres mil metros. Aí é onde se ensancha o Gulf Stream espallando as súas augas para converterse nun mar, ao prezo da perda de velocidade e de temperatura.
Entre os peixes que o Nautilus asustou ao seu paso, citarei ao ciclóptero, dun metro de longo, de dorso negruzco e ventre alaranxado, que dá aos seus congéneres un exemplo pouco seguido de fidelidade conxugal; un unernack de gran tamaño, parecido á morena, de cor esmeralda e dun gusto excelente; uns karraks de grosos ollos, cuxas cabezas teñen algún parecido coa do can; blenios, ovovivíparos como as serpes; gobios negros de dous decímetros; macruros de longa cola e de brillos prateados, peces moi rápidos que se aventuraron lonxe dos mares hiperbóreos.

3 de outubro de 2014

Fragmento de Códice Calixtino, de Luz Pozo Garza

BÚSQUEDA

A Basilio Losada

Andar sempre á procura
do reino que se agacha no horizonte
lonxano e dubidoso
cando as noites removen o silencio
lámpadas amatadas
pálpebras que se pechan
destinos indecisos na fábula inocente
da conversa
ou ventos que se espallan
por cima dos espacios onde se anuncia a alma.

...

2 de outubro de 2014

1 de outubro de 2014

Fragmento de "O Porco de Pe" de Vicente Risco (III)

O fútbol é un xogo moi bonito sempre que gañen os de aquí. Claro está que se non gañan aínda pode un falar mal do referee. É moi bonito: primeiro corren todos para un lado; despois, un suponer, xogan os de Santiago contra os de Lugo; gañan os de Lugo, pois en Santiago xa non poden ver a ninguén de Lugo; gañan os de Santiago, pois en Lugo xa non poden ver a ninguén de Santiago. Despois a xente leva aqueles escudiños tan bonitos na solapa... O peor é ter que ler tódolos boletíns que falan diso, e ter que saber quen é Zamora, e quen é Ramón —Ramón Gómez de La Serna, cando din por ai Ramón, coida que é por el; mais non é certo, que é polo do fútbol— e quen é Pinilla, e quen é Otero e todo iso é matarse a cabeza de máis por mor dos pés...




O tennis en troques, era cousa reservada á xente escollida e elegante: ía a muller do enxeñeiro da Deputación, a do enxeñeiro de Minas, a do enxeñeiro de Montes, a do enxeñeiro Agrónomo, a do enxeñeiro da Luz, as dos enxeñeiros de Obras Públicas, as de Gómez, as de Pérez, as de López, as de Martínez e as de González. Ían as fillas de don Celidonio. Ía Aser das Airas. Unhas veces xogaban; outras as donas facían crochet, macramé, frivolité, encaixe Richelieu, calceta, punto por cima, punto de marca, bordado a realce, namentres os cabaleiros dicían chistes.

Tal día coma hoxe en 1884 nacía Vicente Risco.