Non me esperaba achar o cable eléctrico no seu estado primitivo, tal como saíu dos talleres de fabricación.
A longa serpe, recuberta de restos de cunchas e erizada de foraminíferos, estaba incrustada nunha pasta pedregosa que a protexía dos moluscos perforantes. Xacía tranquilamente, ao abrigo dos movementos do mar e baixo unha presión favorable á transmisión da corrente eléctrica que pasa de América a Europa en trinta e dúas centésimas de segundo. A duración do cable será infinita, sen dúbida, pois se observou que a funda de gutapercha mellora coa súa permanencia na auga mariña. Por outra banda, nesa chaira tan xuizosamente escollida, o cable non se acha a profundidades tan grandes como para provocar a súa ruptura.
O Nautilus seguiuno até o seu fondo máis baixo, situado a catro mil catrocentos trinta e uns metros, e alí repousaba aínda sen sufrir ningún esforzo de tracción. Logo, aproximámonos ao lugar en que se verificou o accidente de 1863.
O fondo oceánico formaba un ancho val de cento vinte quilómetros, no que podería colocarse ao Mont Blanc sen que a súa cima emerxese da auga. O val está pechado ao Leste por unha muralla de dous mil metros cortada a pico. Chegamos alí o 28 de maio. Nese momento, o Nautilus non estaba máis que a cento cincuenta quilómetros de Irlanda.
Ía o capitán Nemo a aproximarse ás illas Británicas? Non. Con gran sorpresa miña, descendeu cara ao Sur e dirixiuse cara aos mares europeos. Ao contornear a illa da Esmeralda, vin por un instante o cabo Clear e o faro de Fastenet que ilumina aos milleiros de navíos que saen de Glasgow ou de Liverpool.
Unha importante cuestión debatíase na miña mente. Ousaría o Nautilus penetrarse na canle da Mancha? Ned Land, que reaparecera desde que nos achamos na proximidade da terra, non cesaba de interrogarme. Que podía eu responderlle? O capitán Nemo continuaba sendo invisible. Tras deixar entrever ao canadense as beiras de América, ía mostrarme as costas de Francia?
O Nautílus continuaba descendendo cara ao Sur. O 30 de maio pasaba por diante do Lands End, entre a punta extrema de Inglaterra e as illas Sorlingas, ás que deixou a estribor.
Se o capitán Nemo quería entrar na Mancha tiña que pór rumbo ao Leste. Non o fixo.
Durante toda a xornada do 31 de maio, o Nautilus describiu na súa traxectoria unha serie de círculos
que me intrigaron vivamente. Parecía estar a buscar un lugar de difícil localización. Ao mediodía, o
capitán Nemo subiu en persoa a fixar a posición. Non me dirixiu a palabra. Pareceume máis sombrío
que nunca. Que era o que podía entristecerle así?
Era a proximidade das costas de Europa? Algún recordo do seu abandonado país? Que sentía? Pesar ou remorsos? Durante moito tempo estes interrogantes acosáronme. Tiven o presentimento de que o azar non tardaría en traizoar os segredos do capitán.
Ao día seguinte, primeiro de xuño, o Nautilus evolucionou como na véspera. Era evidente que trataba
de recoñecer un punto preciso do océano. O capitán Nemo subiu tamén ese día a tomar a altura do sol. A mar estaba en calma e puro o ceo. A unhas oito millas ao Leste, un gran buque de vapor debuxábase na liña do horizonte. Non puiden recoñecer a súa nacionalidade, na ausencia de todo pavillón.
Uns minutos antes de que o sol pasase polo meridiano, o capitán Nemo tomou o sextante e púxose a observar cunha extremada atención. A calma absoluta da mar facilitaba a súa operación. O Nautilus, inmóbil, non sufría nin cabeceo nin balanceo.
Eu estaba naquel momento sobre a plataforma. Cando terminou a súa observación, o capitán pronunciou estas palabras:
-É aquí.
Descendeu inmediatamente pola escotilla. Vería ao barco que modificaba a súa marcha e parecía dirixirse cara a nós? Non podería eu aseguralo.
Volvín ao salón. Pechouse a escotilla e ouvín o zumbido da auga ao penetrar nos depósitos. O
Nautílus comezou a descender verticalmente, pois a súa hélice non lle comunicaba ningún movemento. Detívose uns minutos máis tarde, a unha profundidade de oitocentos trinta e tres metros, no fondo.
Apagouse entón o teito luminoso do salón, e ao descorrer os paneis que tapaban os cristais vin a auga
vivamente iluminada polo fanal nun radio dunha media milla. A babor non se vía máis que a
inmensidade da auga tranquila. A estribor, ao fondo, apareceu unha pronunciada extumescencia que atraeu a miña atención. Díxose unhas ruínas sepultas baixo un conglomerado de cunchas blancuzcas
como un manto de neve. Ao examinar máis detidamente aquela masa crin recoñecer as formas
espesas dun navío sen mastros, que debía afundirse pola proa. O seu afundimento debía datar de había moitísimos anos, como o testemuñaba a súa incrustación nas materias calcarias do fondo
oceánico. Que barco podía ser ese? Por que había ir o Nautílus a visitar a súa tumba? Non era, pois,
un naufraxio o que lle levou baixa a auga? Non sabía eu que pensar, cando, preto de min, ouvín ao
capitán Nemo dicir lentamente:
-Noutro tempo ese navío chamouse o Marsellés. Tiña setenta e catro canóns e botárono en 1762. En 1778, o 13 de agosto, baixo o mando da Poype-Vertrieux, bateuse audazmente contra o Preston. O 4 de xullo de 1779, participou coa escuadra do almirante D'Estaing na conquista da Granada. En 1781, o 5 de setembro, tomou parte no combate do conde de Grasse, na baía de Chesapeake.
En 1794, a República francesa cambioulle o nome. O 16 de abril do mesmo ano, uniuse en Brest á escuadra de Villaret-Joyeuse, encargada de escoltar un convoi de trigo que viña de América, baixo o mando do almirante Van Stabel. O 11 e o 12 pradial, ano II, esa escuadra atopouse cos navíos ingleses. Señor, hoxe é o 13 pradial, o primeiro de xuño de 1868. Hoxe hai setenta e catro anos, día a día, que neste mesmo lugar, a 47' 24' de latitude e 17' 28' de lonxitude, este barco, tras un combate heroico, perdidos o seu tres paus, coa auga nas súas adegas e a terceira parte da súa tripulación fóra de combate, preferiu afundirse cos seus trescentos cincuenta e seis mariños que renderse. E fixando o seu pavillón á popa, desapareceu baixa a auga ao berro de « Viva a República!
-Lle Vengeur -exclamei.
-Si, señor, Lle Vengeur. Un fermoso nome -murmurou o capitán Nemo, cruzado de brazos.