30 de novembro de 2012

Inicio de O CANÓN, de Philip K. Dick

O CANÓN

O capitán mirou polo obxectivo do telescopio. Axustou o foco con movementos veloces.
- O que vimos foi unha explosión atómica, desde logo - dixo ao cabo duns instantes. Suspirou e apartou o telescopio -. O que queira mirar, pode facelo, pero non é un bonito espectáculo.
- Déixeme mirar - pediu Tance, o arqueólogo -. Santo Deus!
Retrocedeu bruscamente e tropezou con Dorle, o primeiro oficial.
- Para iso percorremos tanto camiño? - preguntou Dorle mirando aos outros
- Nin sequera podemos aterrar. Regresemos canto antes.
- Quizá teña razón - murmurou o biólogo -, pero gustaríame botar unha ollada.
Empuxou a Tance ao carón e aplicou o ollo ao obxectivo.
Viu unha enorme extensión, unha infinita superficie grisácea que se estendía até o confín do planeta. Por un momento pensou que era auga, pero logo comprendeu que era escoria, un manto de escoria fundida, roto só por outeiros rochosos que xurdían a intervalos. Non advertiu o menor movemento. Todo estaba en silencio, morto.
- Bo - dixo Fomar mentres se retiraba -, non creo que atopemos verduras frescas. - Tentou sorrir, pero os seus beizos negáronse a moverse. quedou quieto, de pé, coa mirada perdida.
- Tomarei unhas mostras da atmosfera - dixo Tance.
- Eu direiche o que descubrirás - apuntou o capitán -. A maior parte da atmosfera está envelenada. Non é o que todos sospeitabamos? Non entendo a que vén tanta sorpresa. Unha explosión visible desde tan lonxe do noso sistema debe de ser algo horrible.
Penetrouse no corredor, digno e inexpresivo. A tripulación viulle desaparecer na sala de control.
(...)

29 de novembro de 2012

Aforismos de Leonardo


84.- De escuras e tenebrosas cavernas sairá unha cousa que infundirá a toda a especie humana grandes inquietudes e perigos mortais. A moitos que o buscarán, o ouro dará, tras múltiples afáns, algúns praceres, e o que estea privado del morrerá entre sufrimentos e calamidades. 

28 de novembro de 2012

A árbore da ciencia

O guipuzcoano Pío Baroja (1872-1956) publica esta seudo autobiográfíca obra en 1911. O protagonista principal, Andrés Hurtado, comeza a súa historia amosándonos as súas vivencias durante o seu paso pola universidade de Mediciña en Madrid. Ali coñece algúns amigos e frecuenta a un tío co que lle gusta filosofar. Tamén coñecerá a unha rapaza, miúda e revirichada, coa que se sinte moi unido pero que non lle atrae fisicamente, sentirá lástima por ela pero á vez admiración.

Vive na casa con seu pai e os seus irmáns, maís a relación con todós eles, sobre todo co pai, é escasa. Andrés non sae pois da súa peza moi de cotío. Sálvanse do seu desprezo unha irmá moi traballadora e dedicada e un irmánciño pequeno o que lle ten moito agarimo. Mais éste é de morna saúde e un día enferma de gravidade. Andrés convén deste xeito en levalo a unha terra de máis calor, Valencia, onde vivirá na casa duns tíos seus. Pasará unha tempada alí o seu carón, e voltará para Madrid termiñar a carreira unha vez que a saúde do seu irmán mellore. Namentres seguirán sendo constantes as charlas co seu filosófico tío na capital.

 Unha vez licenciado Andrés vaise de prácticas a un afastado pobo e alí dase de  conta das inxustizas do médico titular, a súa soberbia e fachenda sácao de couzón e relaciónanse a disputas. Ademáis a realidade do mundo aldeá, coas súas laceiras insalvables, desacougarán a súa alma nunha inicialmente tranquila estadía. Arranxa por tanto tornar a Madrid.

A volta entérase da morte do seu prezado irmán. Será o intre preciso dun intenso e extenso diálogo co seu tío, o final do cal sae coas conclusións necesarias para facerlle pedir man a aquela nimia rapaza de corpo pero tan singular de espírito, a cal lle pedirá tamén un fillo. Un ben querido fillo que non pasará duns meses, tempo que tampouco se outorgarán os pais de continuares vivindo, tras este penúltimo tráxico acontecemento.

F.D.M. 

27 de novembro de 2012

Inicio de PEPIÑO de Eliseo Alonso

Pepiño era listo coma unha dunisiña. Cando ollaban para el reviraba a cabeza para dous ou tres lados e esvaíase polas encrucilladas en menos do que se conta. Andaría polos oito anos e coa súa irmán Adega, eran cabreiros aló polas altas laxes do "Niño do Corvo", onde el adeprendía a tocar ribeiranas co punteiro dunha gaita.
Pero o ideal de Pepino non era esa vida sinxela. El admiraba a don Caseano, que por ese vran viñera do Brasil e trouxera un fonógrafo, paseábase nun "haiga" e tina sona de masón, porque levaba no dedo un groso anel de ouro cunha escuadra carpinteira de brillantes.

26 de novembro de 2012

Unha frase para empezar a semana

A constancia é a virtude pola que todas as outras virtudes dan froitos. 
Artur Graf 

25 de novembro de 2012

AIRAS NÚNEZ [B 871 / V 455]

AIRAS NÚNEZ [B 871 / V 455]

Porque no mundo mengou a verdade,
punhei un día de a ir buscar;
e, u por ela fui a preguntar,
disseron todos: «Alhur la buscade,
ca de tal guisa se foi a perder,
que non podemos én novas haver
nen ja non anda na irmaidade».

Nos moesteiros dos frades regrados
a demandei, e disseron-m'assí:
«Non busquedes vós a verdad'aquí,
ca muitos anos havemos passados
que non morou nosco, per bõa fe,
..................................................
e d'al havemos maiores coidados».

E en Cístel, u verdade soía
sempre morar, disseron-me que non
morava i, havía gran sazón,
nen frade d'i ja a non conhocía,
nen o abade outrossí no estar
sol non quería que foss'i pousar;
e anda ja fora da abadía.

En Santiago, seend'albergado
en mia pousada, chegaron romeus.
Preguntei-os e disseron: «Par Deus,
muito levade-lo caminh'errado,
ca, se verdade quiserdes achar,
outro caminho convén a buscar,
ca non saben aquí dela mandado».

24 de novembro de 2012

20.000 leguas de viaxe baixo os mares (CII)


-Cando lle dixen que o seu Nautilus estaba ameazado polos naturais da Papuasia, respondeume moi ironicamente. Así, pois, ten confianza nel e vaiche a durmir tranquilamente.
-O señor non necesita dos meus servizos?
-Non. Que está a facer Ned Land?
-O señor escusarame, pero o amigo Ned está a facer un paté de canguro que vai ser unha marabilla.
Deiteime e durmín bastante mal. Ouvía o ruído que facían os salvaxes ao pisar a plataforma e os seus berros estridentes. Pasou así a noite sen que a tripulación cambiase no máis mínimo o seu comportamento habitual. A presenza dos caníbales inquietáballes tanto como aos soldados dun forte o paso das formigas polas súas empalizadas. Levanteime ao seis da mañá. Non se abriron as escotillas para renovar o aire, pero fixeron funcionar os depósitos para fornecer algúns metros cúbicos de osíxeno á atmosfera enrarecida do Nautilus.
Estiven a traballar no meu camarote até mediodía, sen ver nin un só instante ao capitán Nemo. Non parecía efectuarse ningunha manobra de partida a bordo. Esperei aínda durante algún tempo e logo fun ao salón. O reloxo de parede indicaba as dúas e media. Dentro de dez minutos a marea debía alcanzar a súa máxima altura e, se o capitán Nemo non fixera unha promesa temeraria, o Nautilus quedaría liberado. Se así non ocorría, poderían pasar meses antes de saír do seu leito de coral. Pero non tardei en sentir os estremecimientos precursores que axitaron o casco do buque. Logo ouvíronse rechinar os flancos do mesmo contra as asperezas calcáreas do arrecife. Ás dúas horas e trinta e cinco minutos, o capitán Nemo apareceu no salón.
-Imos partir -dixo.
-Ah! -exclamei.
-Din orde de abrir as escotillas.
-E os papúas?
-Os papúas? -dixo o capitán Nemo, alzándose de ombreiros.
-Non teme que penetren no Nautilus?
-Como poderían facelo?
-Entrando polas escotillas.
-Señor Aronnax, non se entra así como así polas escotillas do Nautilus, mesmo cando están abertas.
Mireille.
-Non o comprende, non é así?
-En efecto.
-Ben, pois veña e véxao.
Dirixinme cara á escaleira central, ao pé da cal se achaban Ned Land e Conseil, moi intrigados, contemplando como algúns homes da tripulación abrían as escotillas. Fóra, soaban berros de rabia e espantosas vociferaciones.
Corréronse os portalóns do exterior. Vinte figuras horribles apareceron á nosa vista. Pero o primeiro dos indíxenas que tocou o pasamano da escaleira, rexeitado cara atrás por non se que forza invisible, fuxiu dando espantosos alaridos e saltos tremendos. Dez dos seus compañeiros sucedéronlle e o dez correron a mesma sorte.
Conseil estaba fascinado. Ned Land, levado dos seus violentos instintos, lanzouse á escaleira. Pero nada máis tocar o pasamano, foi derrubado á súa vez.
-Mil diantres! -bramou-. Golpeoume un raio!
O seu berro explicoumo todo. Non era un pasamano, senón un cable metálico cargado de electricidade. Quenquera que o tocase sufría unha formidable sacudida, que podería ser mortal se o capitán Nemo lanzase a ese condutor toda a electricidade dos seus aparellos. Podía dicirse realmente que entre os seus asaltantes e el tendera unha barreira eléctrica que ninguén podía franquear impunemente.
Os papúas retiráronse toleados polo terror. Nós, vencendo a duras penas a risa, consolábamos e friccionábamos ao desdichado Ned Land, que xuraba como un poseso.
Naquel momento, o Nautilus, elevado polas augas, abandonaba o seu leito de coral no minuto exacto que fixara o capitán. A súa hélice bateu a auga cunha maxestuosa lentitude. A súa velocidade aumentou aos poucos. Navegando en superficie, abandonou san e salvo os perigosos pasos do estreito de Torres.




23 de novembro de 2012

Inicio de ANXOS TUTELARES, de C. S. Lewis

ANXOS TUTELARES
C. S. Lewis

O Monxe, como o chamaban, sentou na cadeira de campaña, xunto á liteira e mirou pola xanela as areas ásperas de Marte, e o ceo negro azulado. Non pensaba iniciar o «traballo» ata que pasasen outros dez minutos. Desde logo, non o levaron alí para iso. Era o meteorólogo do grupo e o seu traballo como tal estaba xa case terminado; pescudara canto se podía pescudar. 
Non podía facer nada máis, dentro do limitado radio daquela investigación, ata que transcorresen polo menos vinte e cinco días. E a meteoroloxía non fora o verdadeiro móbil da viaxe. Elixira pasar tres anos en Marte, como o máis próximo equivalente moderno da vida dun eremita no deserto. 
Viñera a meditar: a continuar a lenta e perpetua reconstrución desa estrutura interior que era, ao seu xuízo, a finalidade principal da existencia. Transcorreron os dez minutos de repouso. Comezou coa fórmula afeita: «Doce e paciente Mestre, ensíname a ter menos necesidade dos homes e a amarche máis.» E emprendeu a tarefa. Non había tempo que perder. Só tiña por diante seis meses daquel ermo sen vida, sen sufrimento, sen pecado. Tres anos eran un prazo breve... pero, cando chegou o berro, levantouse da cadeira coa exercitada prontitude dun mariñeiro.
O botánico da cabina inmediata respondeu ao mesmo berro cunha maldición. 
Naquel momento tivera o ollo cravado ao microscopio. Era unha tolemia. Interrupcións constantes. Naquel campamento infernal custaba tanto concentrarse como no centro mesmo de Piccadilly. E a súa tarefa era xa unha carreira contra o tempo. Faltaban seis meses... e apenas comezara. A flora de Marte, aqueles organismos diminutos, inverosímilmente tenaces, capaces de sobrevivir en condicións pouco menos que imposibles, eran un festín para toda a vida. Non faría caso ao berro. Pero nisto soou o timbre. Chamaban a todos á sala principal.

...

22 de novembro de 2012

Aforismos de Leonardo


83.- A cousa amada atrae ao amante como o sensible ao sentido, ata que se unen nun só obxecto. A obra é o primeiro que nace desa unión. Se a cousa amada é vil, o amante tórnase vil. Cando a unión convén ao que a realiza, resulta para el deleite, pracer, satisfacción. Cando o amante únese á cousa amada, repousa nela. 

21 de novembro de 2012

AFONSO EANES DO COTÓN [B 1587 / V 1119]

AFONSO EANES DO COTÓN [B 1587 / V 1119]

Covilheira velha, se vos fezesse
grand'escarnho, dereito i faria,
ca me buscades vós mal cada día;
e direi-vos en que vo-l'entendí:
ca nunca velha fududancua vi
que me non buscasse mal, se podesse.

E non ést'ua velha nen son dúas,
mais son vel cent'as que m'andan buscando
mal quanto poden e m'andan miscrando;
e por esto rogu'eu de coraçón
a Deus que nunca meta se mal non
antre min e velhas fududancúas.

E pero lança de morte me feira,
covilheira velha, se vós fazedes
nen un torto se me gran mal queredes;
ca Deus me tolha o corp'e quant'hei,
se eu velha fududancúa sei
hoje no mundo a que gran mal non queira.

E se me gran mal queredes, covilheira
velha, digu'eu que fazedes razón,
ca vos quer'eu gran mal de coraçón,
covilheira velha; e sabed'or'al:
des que fui nado, quig'eu sempre mal
a velha fududancua peideira.

20 de novembro de 2012

Fragmento de UNTO DE LOBO de Manuel García Barros.

Esto que vou a contar, evos tan certo como que habernos de morrer. Esta afirmación escusaba de facela porque é ben sabido que sempre houbo burros dos que non pousan no chan os catro remos, e, polas trazas que leva, seguiraos habendo mentras que o mundo siga dando voltas: por máis de que esto de que dea voltas sea cousa que inda hoxe hai a quen non lle cabe na cachola.
O mesmo tío Silverio que anda por ai en carne e oso poderá contárvolo se queredes. El é un home de mediana edá, máis ben vello que mozo, baixote e con cara de parvo, que padece un reumatismo crónico, ou cousa así, que si ben non o ten na cama nin lle empide traballar, traino sempre un pouco amolado, e dou na manía de non falar a naide máis que dos seus males. Cando é a cabeza que o leva a onde el non queira, cando lle tiran os lomedros, cando as pernas lle queren andar para tras en ves de facelo para diante... en fin: que se pon a contar e non acaba.
(...)

19 de novembro de 2012

Unha frase para empezar a semana

O gran clásico é un home do que se pode facer o eloxio sen telo lido. 
Chesterton

18 de novembro de 2012

AFONSO EANES DO COTÓN [B 1586 / V 1118]

AFONSO EANES DO COTÓN [B 1586 / V 1118]

Paai Rengel e outros dous romeus
de gran ventura, non vistes maior,
guarecerán ora; loado a Deus,
que non morreron, por Nostro Senhor,
en ua lide que foi en Josafás:
a lide foi com'hoj'e, come cras,
prenderan eles terra no Alcor.

E ben nos quis Deus de morte guardar,
Paai Rengel e outros dous, entón,
dua lide que foi en Ultramar,
que non chegaran aquela sazón;
e vedes ora por quanto ficou:
que o día que s'a lide juntou,
prenderan eles port'a Mormoión.

De como non entraron a Blandiz,
per que poderan na lide seer,
ja os quis Deus de morte guarecer,
per com'agora Paai Rengel diz;
e guareceron de morte por én:
que, quando a lide foi en Belén,
aportaron eles en Tamariz.

17 de novembro de 2012

20.000 leguas de viaxe baixo os mares (CI)


Era evidente que os indíxenas tiveran xa relación cos europeos e que coñecían os seus navíos.
Pero que podían pensar daquel longo cilindro de aceiro inmobilizado na baía, sen mastros nin cheminea? Nada bo, a xulgar pola respectuosa distancia en que se mantiveron até entón. Con todo, a súa inmobilidade debía inspirarlles un pouco de confianza, e trataban de familiarizarse con el. E era precisamente iso o que conviña evitar. As nosas armas, carentes de detonación, non eran as máis adecuadas para espantar aos indíxenas, aos que só inspiran respecto as que causan estrondo. Sen o estrépito do trono, o raio non espantaría aos homes, a pesar de que o perigo estea no lóstrego e non no ruído. Naquel momento, xa moi próximas as piraguas ao Nautilus, unha choiva de frechas abateuse sobre el.
-Diantre! Está granizando e quizá sexa unha saraiba envelenada -dixo Conseil.
-Hai que avisar ao capitán Nemo -dixen-, e introducinme pola escotilla.
Descendín ao salón. Non había ninguén, e arrisqueime a chamar á porta do camarote do capitán.
-Pase.
Entrei e achei ao capitán Nemo mergullado nun mar de cálculos, entre os que abundaban as x e outros signos alxebraicos.
-Moléstolle? -díxenlle, por cortesía.
-Si, señor Aronnax, pero supoño que ten vostede serias razóns para vir verme, non?
-Moi serias. As piraguas dos indíxenas téñennos rodeados, e dentro duns minutos verémonos asaltados por varios centenares de salvaxes.
-Ah! -dixo o capitán Nemo, coa maior calma-, viñeron coas súas piraguas?
-Si, señor.
-Pois ben, basta con pechar as escotillas.
-Precisamente, e é o que viña dicirlle.
-Nada máis fácil -dixo o capitán Nemo, á vez que, pulsando un timbre eléctrico, transmitía unha orde á tripulación.
-Xa está -díxome tras algúns instantes-. A canoa está no seu sitio e as escotillas pechadas. Supoño que non temerá vostede que eses señores destrúan unhas murallas contra as que nada puideron os obuses da súa fragata.
-Non, capitán, pero subsiste aínda un perigo.
-Cal?
-Mañá, á mesma hora, haberá que reabrir as escotillas para renovar o aire do Nautilus.
-Así é, posto que o noso navío respira como os cetáceos.
-Pois ben, se nese momento os papúes ocupan a plataforma, non vexo como poderemos impedirlles a entrada.
-Así que supón vostede que van subir a bordo.
-Estou seguro.
-Pois ben, que suban. Non vexo ningunha razón para impedirllo. No fondo, estes papúes son uns pobres diaños e non quero que a miña visita á illa Gueboroar custe a vida a un só destes desgraciados.
Dispúñame a retirarme, pero o capitán Nemo retívome e convidoume a sentarme ao seu carón. Interrogoume con interese acerca das nosas excursións e a caza, e pareceu non comprender a necesidade de carne tan apaixonadamente sentida polo arponeiro. Daquela a conversación orientouse cara a outros temas e, sen ser máis comunicativo, o capitán Nemo mostrouse máis amable.
Entre outras cousas, tocamos o tema da situación do Nautilus, encallado precisamente no mesmo estreito en que Dumont d'Urville estivo a piques de perder os seus barcos. E ao citar a de Dumont d'Urville -díxome o capitán Nemo:
-Foi un dos seus máis grandes mariños, un dos seus máis intelixentes navegantes. Para vostedes, os franceses, Dumont d'Urville é como o capitán Cook para os ingleses. Que infortunio o dese home sabio! Desafiar aos bancos de xeo do Polo sur, aos arrecifes de Oceanía e aos caníbales do Pacífico, para acabar morrendo miserablemente nun tren! Se a ese home enérxico foille dado pensar durante os últimos segundos da súa existencia, imaxínase vostede cales serían os seus pensamentos?
Ao falar así, o capitán Nemo parecía emocionado, e eu inscribín ese xesto no seu activo.
Logo, mapa en man, pasamos revista aos traballos do navegante francés, as súas viaxes de circunnavegación, a súa dobre tentativa do polo sur que lle valeu o descubrimento das terras de Adelia e Luís Felipe e, por último, os seus mapas hidrográficos das principais illas de Oceanía.
-O que na superficie dos mares fixo o seu Dumont d'Urville -díxome o capitán Nemo- fíxeno eu no interior do océano, e máis completa e máis facilmente que el. O Astrolabe e a Zelée, incesantemente zarandeados polos furacáns, non podían competir co Nautilus, tranquilo gabinete de traballo e verdadeiramente sedentario no medio das augas.
-E, con todo, capitán, hai un punto común entre as corvetas de Dumont d'Urville e o Nautilus.
-Cal?
-O de que o Nautilus encallase como elas.
-O Nautilus non encallou -respondeume fríamente o capitán Nemo-. O Nautilus está feito para repousar no leito dos mares, e eu non terei que emprender as penosas manobras que houbo de facer Dumont d'Urville para sacar á boia os seus barcos. O Astrolabe e a Zelée estiveron a piques de perderse, pero o meu Nautilus non corre ningún perigo. Mañá, no día e á hora sinalados, a marea elevarao suavemente e reemprenderá a súa navegación a través dos mares.
-Capitán, eu non poño en dúbida...
-Mañá -engadiu o capitán Nemo, levantándose- ás dúas horas e corenta minutos da tarde, o Nautilus estará á boia e abandonará, sen avaría algunha, o estreito de Torres.
O capitán Nemo inclinouse lixeiramente, en sinal de despedida. Saín e volvín ao meu camarote, onde achei a Conseil, que desexaba coñecer o resultado da miña conversación co capitán.

16 de novembro de 2012

50 anos da Laranxa Mecánica de Anthony Burgess (e II)

-Alguén ten que loitar. Hai que defender as grandes tradicións libertarias. Non son home de partido, pero se vexo a infamia procuro destruíla. Os partidos nada significan. A tradición de liberdade é o máis importante. A xente común está disposta a toleralo todo, si. É capaz de vender a liberdade por un pouco de tranquilidade. Por iso debemos aguilloala, picala... 

15 de novembro de 2012

Aforismos de Leonardo

82.- A parte tende a reunirse co seu todo para fuxir da súa imperfección. A alma desexa permanecer unida ao corpo, porque, sen os instrumentos orgánicos do mesmo, non pode obrar nin sentir. 

14 de novembro de 2012

A condena

   Baixo este título recóllese toda a obra publicada en vida polo austrohúngaro Franz Kafka. Son básicamente relatos curtos que apareceron en revistas ou periódicos e semellan ser moitos froito dunha congoxa que o autor desexa plasmar en papel ben para librarse dela ou ben para lograr sobrepoñerse a ela a través da súa comprensión ou mesmo ridiculización.

     Non pertencen por tanto a este recopilatorio as súas novelas "O castelo", "O desaparecido", nin "O proceso", publicadas despois de morto polo seu amigo Max Brod.

Sí forman parte del as seguintes obras:

a mencionada "A condena", que narra de maneira onírica a tensa relación dun pai cun fillo;

"Un médico rural", colección de 14 pequenos relatos entre os que destacan "Informe para unha academia" ou "Chácales e árabes";

"Contemplación", pequenas anécdotas da vida diaria que adquiren sentido propio a través da súa man, coma "Desdita" ou "Nenos nun camiño de campo";

o duro e cru relato "Na colonia penitenciaria" onde os nosos escrúpulos se verán levados ó limite e continuar lendo e darlle credito a unha demasiado revirada realidade será complicado;

dous diálogos do relato "Descripción dunha loita", que son dous encontros moi peculiares cun suplicante e cun ebrio, dúas conversacións inimaxinables que calqueira de nós xamáis dirixiría;

o primeiro e único capítulo da inacabada novela "Ricardo e Samuel" que conta a través de dous rapaces de carácter ben dispar as súas experiencias de viaxe por Europa, da que só coñecemos o viaxe en tren de Praga ate Zurich;

tres críticas moi valiosas dentro da súa obra que desvelan detalles do seu carácter polo estilo que lles imprimiu, ben critica pasionalmente un libro coma con extrema frialdade eloxia outro simplemente polo seu  módico precio;

a súa venerada "A metamorfose" atopa sitio neste libro e poucas son as persoas que non o liron separadamente nun libro aparte e non coñecen as aventuras de Gregorio Samsa sendo unha cascuda;

"Artista da fame", da cal Kafka lería persoalmente as primeiras probas no seu leito de enfermo pero que sería publicada despois do seu falecemento, trátase dunha colección de catro relatos entre os que se atopa o que da nome ó titulo da colección, e que sería a última que prepararía en vida.


A narrativa de Franz é curta, pero intensa. Non desaproveitemos a oportunidade de en moi poucas páxinas acadar unha chea de sensacións, qué é o que buscamos cando lemos, por moi kafkianas que sexan.


F.D.M.

13 de novembro de 2012

Inicio de PÍDESELLE UNHA LAUREADA de Eliseo Alonso

Lourenzo de Cela levaba xa longo tempo sentado nunhas toradas de piñeiro, á porta da súa casa, sen que, cousa rara, lle importase ren o trebón que se aveciñaba e que quizáis lle botase a perder as sementeiras. Pasou un carreteiro aguilloando con presa os bois. Logo pasou un rapaz en bicicleta e, derradeiramente, as galiñas liscaron a cobixarse para debaixo dos buxos, cando xa caían as primeiras pingólas espatoladas coma cagadelas de paxaros.
—¡Lourenzo! Entra para a casa que te vas mollar, home, —chamábao agarimosamente a súa muller.
Lourenzo de Cela entra de vagar, canso, sen ter en conta as pingueiras a caer cada vez máis de seguido sobre a súa chaqueta case que ateigada de circos pretos das pingotas. Xa dentro, Delaida, a súa muller, trata de entretelo falándolle da nova colleita abondosa, no lucida que está a touriña e na chuvia abenzoada para os millos.
...

11 de novembro de 2012

AFONSO EANES DO COTÓN [B 1584 / V 1116]

AFONSO EANES DO COTÓN [B 1584 / V 1116]

Meestre Nicolás, a meu cuidar,
é mui bon físico; por non saber
el assí as gentes ben guarecer,
mais vejo-lhi capelo d'Ultramar
e trage livros ben de Mompisler;
e latín come qual clérigo quer
entende, mais non no sabe tornar;

E sabe seus livros sigo trager,
como meestr', e sabe-os catar,
e sabe os cadernos ben cantar;
quiçai non sabe per eles leer,
mais ben vos dirá quis-quanto custou,
todo per conta, ca ele x'os comprou.
Ora veede se ha gran saber!

E en bon ponto el tan muito leeu,
ca per i o preçan condes e reis;
e sabe contar quatro e cinqu'e seis
per estrolomía'n que aprendeu;
e mais vos quer'end'ora dizer eu:
máis van a el que a meestr'Andreu,
des antano que o outro morreu.

E outras artes sab'el mui melhor
que estas todas de que vos falei:
diz das aves en como vos direi:
que x'as fezo todas Nostro Senhor;
e dos estormentos diz tal razón:
que mui ben pod'en eles fazer son
todo home que én seja sabedor.

10 de novembro de 2012

20.000 leguas de viaxe baixo os mares (C)


Algúns xefes adornábanse o pescozo con colares de contas de vidro vermellas e brancas. Case todos estaban armados de arcos, frechas e escudos, e levaban ás costas unha especie de rede coas pedras redondeadas que con tanta destreza lanzan coas súas fondas.
Un dos xefes examinaba atentamente e desde moi preto ao Nautilus. Debía de ser un «mado» de alto rango, pois se arroupaba cun tecido de follas de banano, dentado nos seus bordos e tinguido con cores moi vivas. Facilmente puidese abater ao indíxena, pola escasa distancia a que se achaba, pero pensei que máis valía esperar demostracións de hostilidade pola súa banda. Entre europeos e salvaxes, convén que sexan aqueles os que repliquen e non ataquen.
Mientra durou a marea baixa, os indíxenas merodearon polas proximidades de Nautilus, sen mostrarse excesivamente ruidosos. Ouvinlles repetir frecuentemente a palabra assai, e, polos seus xestos, comprendín que me convidaban a ir a terra firme, invitación que crin deber declinar. Aquel día non se moveu a canoa, con gran pesar de Ned Land que non puido completar as súas provisións. O hábil canadense empregou o seu tempo na preparación das carnes e as féculas que levara da illa Gueboroar.
Cando, cara ao once da mañá, as cristas dos arrecifes comezaron a desaparecer baixo as augas da marea ascendente, os salvaxes volveron á praia, na que o seu número ía acrecentándose.
Probablemente estaban a vir das illas veciñas ou da Papuasia propiamente dita. Pero até entón non vira eu nin unha soa piragua. Non tendo nada mellor que facer, ocorréuseme dragar aquelas augas, cuxa limpidez deixaba ver con profusión cunchas, zoófitos e plantas peláxicas. Era, ademais, o último día que o Nautilus debía
permanecer naquelas paraxes, se é que conseguía saír á boia coa alta marea do día seguinte, como esperaba o capitán Nemo.
Chamei, pois, a Conseil, quen me trouxo unha draga lixeira, moi parecida ás usadas para pescar ostras.
-E eses salvaxes? -preguntoume Conseil-. Non me parecen moi feroces.
-Non? Pois, con todo, son antropófagos, raparigo.
-Pódese ser antropófago e boa persoa -respondeu Conseil-, como se pode ser glotón e honrado. Ún non exclúe ao outro.
-Ben, Conseil, concédoche que son honrados antropófagos, e que devoran honradamente aos seus prisioneiros. Con todo, como non me apetece nada ser devorado, nin tan sequera honradamente, prefiro manterme alerta, xa que o comandante do Nautilus non parece tomar ningunha precaución. E agora, a traballar.
Durante dúas horas pescamos activamente, pero sen coller ningunha peza rara. A draga se enchía de orellas mariñas, de arpas, de melanias, e moi en particular dalgúns dos máis belos martelos que vira eu até ese día. Collemos tamén algunhas holoturias, recoiro perlíferas e unha ducia de pequenas tartarugas que reservamos para a despensa de a bordo.
Pero no momento en que menos mo esperaba, puxen a man sobre unha marabilla ou, por mellor dicir, sobre unha deformidade natural moi difícil de achar. Acababa Conseil de dar un golpe de draga e de elevar o seu aparello cargado de diversas cunchas bastante ordinarias, cando, de súpeto, viume afundir o brazo na rede, retirar dela unha cuncha, e lanzar un berro de conquiliólogo, é dicir, o berro máis estridente que poida producir a garganta humana.
-Que lle ocorre ao señor? -preguntou Conseil, moi sorprendido-. Mordeulle algo?
-Non, raparigo, aínda que si dese con gusto un dedo polo meu descubrimento.
-Que descubrimento?
-Esta cuncha -díxenlle mostrándolle o obxecto do meu entusiasmo.
-Pero se non é máis que unha simple oliva porfiria! Xénero oliva, orde dos pectinibranquios, clase dos gasterópodos, familia dos moluscos.
-Si, Conseil, pero no canto de estar enrolada de dereita a esquerda, estao de esquerda a dereita.
-É posible?
-Si, raparigo, é unha cuncha senestrógira.
-Unha cuncha senestrógira! -repetiu Conseil, palpitándolle o corazón.
-Mira a súa espiral!
-Ah! Pode crerme o señor se lle digo que en toda a miña vida sentín unha emoción parecida -dixo Conseil, á vez que tomaba a preciosa cuncha cunha man temblorosa.
E era para estar emocionado. Sabido é, en efecto, e así o sinalaron os naturalistas, que a tendencia destra é unha lei da natureza. Os astros e os seus satélites efectúan os seus movementos de translación e de rotación de dereita a esquerda. O home sérvese moito máis a miúdo da súa man dereita que da esquerda, e, consecuentemente, os seus instrumentos e os seus aparellos, escaleiras, fechaduras, resortes dos reloxos, etc., están concibidos para o uso da man dereita. A natureza seguiu xeralmente esta lei para o enrollamiento das súas cunchas. Todas o fan á dereita, e cando, por azar, as súas espirais fano ao contrario, os afeccionados páganas a prezo de ouro.
Achabámonos absortos Conseil e eu na contemplación do noso tesouro, co que esperaba enriquecer o museo, cando unha maldita pedra, lanzada por un indíxena, rompeu o precioso obxecto na man de Conseil.
Mentres eu lanzaba un berro de desesperación, Conseil precipitouse cara ao seu fusil e apuntou con el a un salvaxe que axitaba a súa fonda a un dez metros de nós. Quixen impedirlle que disparase, pero non puiden e o seu tiro esnaquizou o brazalete de amuletos que pendía do brazo do indíxena.
-Conseil! -gritei-. Conseill
-Que? Non veu o señor que foi o caníbal o que comezou o ataque?
-Unha cuncha non vale a vida dun home -díxenlle.
-Ah, o miserable! -exclamou Conseil-. Prefería que me rompera o ombreiro!
Conseil era sincero ao falar así, pero eu non compartía a súa opinión.
A situación cambiara desde facía algúns instantes, sen que nos deramos conta.
Unha vintena de piraguas achábanse agora preto do Nautilus. As piraguas, longas e estreitas, ben concibidas para a marcha, equilibrábanse por medio dun dobre balancín de bambú que flotaba na superficie da auga. Os remeiros, semidesnudos, manexábanas con habilidade, e eu víaos avanzar non sen inquietude.

9 de novembro de 2012

50 anos da Laranxa Mecánica de Anthony Burgess (I)

Ben, estas ridículas ideas modernas aplicaranse ao fin, e ordes son ordes, aínda que podo dicirche en confianza que non as aprobo. En efecto, o rexeito vigorosamente. A miña fórmula é ollo por ollo. Se alguén che pega, ti devólves o golpe, non é así? Entón, por que o Estado castigado gravemente por esa chusma brutal que son todos vostedes non ha devolver o golpe? Pero a nova idea é dicir non. A nova idea é a de converter o malo en bo. E iso paréceme unha grave inxustiza, eh?

8 de novembro de 2012

Aforismos de Leonardo


81.- Se ti dis que a visión impide a fixa e sutil cogitación mental que penetra nas divinas ciencias, e que tal impedimento conduciu a un filósofo a privarse da vista, responderei que o ollo, como señor dos sentidos, cumpre co seu deber impedindo as disputas confusas e enganosas, que nada teñen que ver coa ciencia e que van sempre acompañadas de ruidosas exclamacións e grandes xestos; e o mesmo deber incumbiría ao sentido do oído, que sofre, máis aínda que o da vista, daquelas disputas; porque elas malogran o seu desexo de concordancia entre os dous sentidos. E se aquel filósofo arrincouse os ollos para razoar mellor, tal acto foi digno de froito do seu cerebro enfermo e daquelas vas disputas; porque todo iso foi tolemia. Non podía, en efecto, ao entrar en semellante frenesí, pechar os ollos e non abrilos de novo ata que o furor acougásese? Pero o home estaba sen dúbida tolo, e tolo era o seu razoamento que o levou estúpidamente a privarse da vista! 

7 de novembro de 2012

Cinco horas con Mario

Escrita en 1966, trátase dunha das novelas máis coñecidas do vallisoletano Miguel Delibes, fenecido en 2010.

 A popularidade desta obra repousa na orixinalidade da forma máis que do contido, xa que todo consiste nun eslamiado diálogo-monólogo dunha aburrida muller co seu recén difunto marido. Ela repróchalle continuamente cousas  que non se atreveu facer en vida, co cal a medida que inxenuamente se vai descubrindo ante nós decatámonos tamén das súas carencias e sobre todo dun carácter fariseo moi pronunciado. E así que un pronto se enfastia de escoitala e se lle quitan as ganas de seguir lendo.

Tendo en conta que é ela a unica que fala, toda a novela convértese nun maruxeo aborrecible e repetitivo. Un acaba odiando moito a esta muller e un pouco a Miguel Delibes por non facela calar antes.

F.D.M.


6 de novembro de 2012

Fragmento de "O tío Manuel" de Lesta Meis

—Está bo tempo ¿verdade? Da gusto ve-las cousas tan boas.
—Si, ho, si; é verdade. Eu mesmo gozo véndoas. Non sinto máis que non poder estar ai coas rapazas. De boa gana collía a aixada e levaba o meu eito con elas. Pero non pode ser. Haise que conformar. Así é a vida. Agora todo está ó cargo délas. Eu xa non lles podo axudar. Inda gracias que vaia tendo por aquí conta dos bois... ¡Marelo, Marelo, Marelo! ¿Seique te devirtes? Pois mira que eu non che teño gana de leria ningunha.
—Os seus fillos, ¿todas son mulleres? 
—Non; tamén teño homes; teño dous. Pero non sei que é deles hai moito tempo. Deberon morrer. Eu xa contó con iso.
—E logo, ¿non están aquí?
—Non, ho, non; non están aquí. Marcharon para a América. Un tina dezanove anos e o outro vintetrés. Os pobres non deberon ter sorte porque ó pouco tempo de saír xa non volvemos saber nada deles. Preguntamos a algúns conocidos de por acó e non puideron darnos ningunha razón. Fun cabo dun señor da Coruña, a quen lle pagámo-la renda, que nos dixo que ía escribir aló a uns amigos, que polo visto teñen aló moito conocemento, e tampouco soubo nada. Xa deberon morrer... E ti que estiveches tanto tempo por aló, ¿que che parece, ho? ¡Ti que has dicir...!
—Eu digo que poida que non morreran. Vin moitos que levaban anos e anos sin escribir á súa casa, porque non tiñan cartos que mandar. Nin a casa sabía deles nin eles da casa. Na casa faceríanos mortos, como eles facían mortos a algúns da casa. E máis estaban vivos e buscando tódalas ocasións para se vir. Pero non se lles presentaba ningunha. Por que sin cartos ninguén quer vir. Dalles vergoña.
—Ai, pero por iso ti viñeche e máis non trouxeche cartos. Nin saúde, que foi o peor.
—Cadroulle. Eu casemente non sei como viñen.
(...)

5 de novembro de 2012

4 de novembro de 2012

AFONSO EANES DO COTÓN [B 1583 / V 1115]

AFONSO EANES DO COTÓN [B 1583 / V 1115]

Mari'Mateu, ir-me quer'eu d'aquén,
porque non poss'un cono baratar;
alguén que mi o daría non no ten,

e algua que o ten non mi o quer dar.
Mari'Mateu, Mari'Mateu,
tan desejosa ch'es de cono com'eu!

E foi Deus ja de conos avondar
aquí outros, que o non han mester,
e ar feze-os muito desejar
a min e ti, pero que ch'es molher.


Mari'Mateu, Mari'Mateu,
tan desejosa ch'és de cono com'eu!

3 de novembro de 2012

20.000 leguas de viaxe baixo os mares (XCIX)


22. O raio do capitán Nemo
Miramos cara ao bosque, sen levantarnos. A miña man detívose no seu movemento cara á boca, mentres a de Ned Land acababa o seu.
-Unha pedra non cae do ceo -dixo Conseil-, a menos que sexa un aerolito.
Unha segunda pedra, perfectamente redondeada, que arrincou da man de Conseil unha saborosa coxa de pomba, deu aínda máis peso á observación que acababa de proferir.
Incorporámonos o tres, e tomando os nosos fusís dispuxémonos a repeler todo ataque.
-Son monos? -preguntou Ned Land.
-Case -respondeu Conseil-. Son salvaxes.
-Á canoa -dixen, á vez que me dirixía á beira.
Convinte, en efecto, era baterse en retirada, pois unha vintena de indíxenas, armados de arcos e fondas, fixera a súa aparición á beira dunhas matogueiras que, a uns cen pasos apenas, ocultaban o horizonte á nosa dereita.
A canoa achábase a unhas dez toesas de nós.
Os salvaxes aproximáronse, sen correr pero prodigándonos as demostracións máis hostís, baixo a forma dunha choiva de pedras e de frechas.
Ned Land non se resignou a abandonar as súas provisións, e a pesar da inminencia do perigo, non emprendeu a fuxida sen antes coller o seu porco e os seus canguros.
Apenas tardamos dous minutos en chegar á canoa. Cargala coas nosas armas e provisións, botala ao mar e coller os remos foi asunto dun instante. Non nos distanciamos aínda nin dous cables cando os salvaxes, aullando e xesticulando, metéronse na auga até a cintura.
Esperando que a súa aparición atraese á plataforma do Nautilus algúns homes, mirei cara a el. Pero o enorme aparello parecía estar deshabitado. Vinte minutos máis tarde subiamos a bordo. As escotillas estaban abertas. Tras amarrar a canoa, entramos no Nautílus.
Descendín ao salón, do que se escapaban algúns acordes. O capitán Nemo estaba alí, tocando o órgano e sumido nunha éxtase musical.
-Capitán.
Non me ouviu.
-Capitán -dixen de novo, tocándolle o ombreiro.
Estremeceuse e volveuse cara a min.
-Ah! É vostede, señor profesor? Que tal a súa cazaría? Herborizou con éxito?
-Si, capitán, pero, desgraciadamente, atraemos unha tropa de bípedos de veciñanza inquietante.
-Que clase de bípedos?
-Salvaxes.
-Salvaxes! -dixo o capitán Nemo, nun ton un pouco irónico-. E asómbralle, señor profesor, atopar salvaxes ao pór pé en terra? E onde non hai salvaxes? E estes que vostede chama salvaxes son peores que os outros?
-Pero, capitán...
-Eu atopeinos en todas partes.
-Pois ben -respondín-, se non quere recibilos a bordo do Nautilus, fará ben en tomar algunhas precaucións.
-Tranquilícese, señor profesor, non hai por que preocuparse.
-Pero, estes indíxenas son moi numerosos.
-Cuantos contou?
-Talvez un centenar.
-Señor Aronnax -respondeu o capitán Nemo, cos dedos pousados novamente sobre o teclado do órgano-, aínda que todos os indíxenas da Papuasia reunísense nesta praia, nada tería que temer dos seus ataques ao Nautilus.
Os dedos do capitán correron de novo polo teclado do instrumento, e observei que só golpeaba as teclas negras, o que daba ás súas melodías unha cor tipicamente escocesa. Pronto esqueceu a miña presenza e sumiuse nunha fantasía que non tratei de disipar.
Subín á plataforma. Sobreviñera de golpe a noite, pois a tan baixa latitude o sol ponse rapidamente, sen crepúsculo. Víase xa moi confusamente o perfil da illa Gueboroar, pero as numerosas fogatas que iluminaban a praia mostraban que os indíxenas non pensaban abandonala.
Permanecín así, só, durante varias horas. Pensaba naqueles indíxenas, xa sen temor, gañado pola imperturbable confianza do capitán. Esquecinos pronto, para admirar os esplendores da noite tropical. Seguindo ás estrelas zodiacais, o meu pensamento voou a Francia, que habería de ser iluminada por aquelas dentro dunhas horas.
A lúa resplandecía no medio das constelacións do cenit. Entón pensei que o fiel e compracente satélite habería de volver a leste mesmo lugar dous días despois para levantar as augas e arrincar ao Nautilus do seu leito de coral. Cara a medianoite, vendo que todo estaba tranquilo, tanto no mar como na beira, baixei ao meu camarote e durminme apaciblemente.
Transcorreu a noite sen novidade. A soa vista do monstro encallado na baía debía atemorizar aos papúes, pois as escotillas que permaneceran abertas ofrecíanlles un fácil acceso ao seu interior.
O 8 de xaneiro, ao seis da mañá, subín á plataforma.
A través das brumas matinais, que ían disipándose, a illa mostrou as súas praias primeiro e as súas cimas despois.
Os indíxenas continuaban alí, máis numerosos que na véspera. Talvez eran cincocentos ou seiscentos. Aproveitándose da marea baixa, algúns avanzaran sobre as cristas dos arrecifes até menos de dous cables do Nautilus. Distinguíaos facilmente. Eran verdadeiros papúes, de atlética estatura. Homes de espléndida raza, tiñan unha fronte ancha e alta, o nariz groso, pero non achatado, e os dentes moi brancos. A cor vermella con que tinguían a súa cabeleira lanosa contrastaba cos seus corpos negros e relucentes como os dos nubios. Dos lóbulos das súas orellas, cortadas e dilatadas, pendían ósos ensartados. Ían case todos espidos. Entre eles vin a algunhas mulleres, vestidas desde as cadeiras até os xeonllos cunha verdadeira saia de herbas sostida por un cinto vexetal.

2 de novembro de 2012

80 Anos dende que apareceu Un Mundo Feliz ( e IV)

-O meu mozo e querido amigo -dixo Mustafá Mond-, a civilización non ten ningunha necesidade de nobreza nin de heroísmo. Ambas as cousas son síntomas de ineficacia política. Nunha sociedade debidamente organizada como a nosa, ninguén ten a menor oportunidade de comportarse nobre e heroicamente. As condicións deben facerse do todo inestables antes de que xurda tal oportunidade. Onde hai guerras, onde hai unha dualidade de lealdades, onde hai tentacións que resistir, obxectos de amor polos cales loitar ou que defender, alá, é evidente, a nobreza e o heroísmo teñen algún sentido. Pero actualmente non hai guerras. Tómanse todas as precaucións posibles para evitar que calquera poida amar demasiado a outra persoa. 


Non existe a posibilidade de elixir entre dúas lealdades ou fidelidades; todos están condicionados de modo que non poden facer outra cousa máis que o que deben facer. E o que un debe facer resulta tan agradable, permítese o libre xogo de tantos impulsos naturais, que realmente non existen tentacións que uno deba resistir. E se algunha vez, por algún desafortunado azar, ocorrese algo desagradable, bo, sempre hai o soma, que pode ofrecernos unhas vacacións da realidade. E sempre hai o soma para acougar a nosa ira, para reconciliarnos cos nosos inimigos, para facernos pacientes e sufridos. No pasado, tales cousas só podían conseguirse facendo un gran esforzo e ao cabo de moitos anos de duro adestramento moral. Agora, vostede se zampa dous ou tres tabletas de medio gramo, e listo. Actualmente, calquera pode ser virtuoso. Un pode levar polo menos a metade da súa moralidade no peto, dentro dun frasco. O cristianismo sen bágoas: isto é o soma. 


-Pero as bágoas son necesarias. Non lembra o que di Otelo? Se despois de cada tormenta veñen tales calmas, oxalá os ventos sopren até espertar á morte. Hai unha historia, que uno dos anciáns indios adoitaba contarnos, acerca da Doncela de Mátsaki. Os mozos que aspiraban a casar con ela tiñan que pasarse unha mañá cavando no seu horto. Parecía fácil; pero naquel horto había moscas e mosquitos máxicos. A maioría dos mozos, simplemente, non podían resistir as picaduras e o escozor. Pero o que logrou soportar a proba, casou coa rapariga. 


-Moi fermoso. Pero nos países civilizados -dixo o Interventor- pódese conseguir ás raparigas sen ter que cavar para elas; e non hai moscas nin mosquitos que lle piquen a un. Hai séculos que nos libramos deles. 


O Salvaxe asentiu, ceñudo. 


-Libráronse deles. Si, moi propio de vostedes. Librarse de todo o desagradable en lugar de aprender a soportalo. Se é máis nobre soportar na alma as pedradas ou as frechas da mala fortuna, ou ben alzarse en armas contra un piélago de pesares e acabar con eles enfrontándose aos mesmos ... Pero vostedes non fan nin unha cousa nin outra. Nin soportan nin resisten. Limítanse a abolir as pedradas e as frechas. É demasiado fácil. 

1 de novembro de 2012

DÍA DE DIFUNTOS de Manuel Cuña

Caen e roldan as follas ao redor da i-auga
como si fora o seu decir: chorade.
Tanguen as campáns silenzo sin emparo
como si fora o seu tanguer: chorade.

Chorade aos ancrados na soma e na morte,
aos núos sulagados na térra lividosa;
a sua mistura fidel escorre manseniña
eistinguíndose ao tauto da corpórea presenza.