2ª Parte de 20.000 leguas de viaxe baixo os mares (XXXV)

Que mundo exorbitante era ese que eu non coñecía aínda? A que orde pertencían eses articulados aos que as rocas daban un segundo caparazón? Onde achara a natureza o segredo da súa existencia vexetativa, e desde cantos séculos viñan vivindo así nas últimas capas do océano?
Pero non podía eu determe.
Familiarizado con eses terribles animais, o capitán Nemo non paraba a súa atención neles. Chegaramos a unha primeira meseta, na que me agardaban outras sorpresas. A dunhas ruínas pintorescas que traizoaban a man do home e non a do Creador. Eran vastas aglomeracións de pedras entre as que se distinguían vagas formas de castelos, de templos revestidos dun mundo de zoófitos en flor e aos que no canto de hiedra as algas e os fucos revestían dun espeso manto vexetal. Pero que era esta porción do mundo mergullada polos cataclismos? Quen dispuxera esas rocas e esas pedras como dólmenes dos tempos antehistóricos? Onde estaba, onde me levou a fantasía do capitán Nemo? Quixese interrogarlle. Non podendo facelo, detívenlle, agarrándolle do brazo. Pero el, movendo a cabeza, e mostrándome a última cima da montaña, pareceu dicirme: «Ven, segue, continúa». Seguinlle, tomando novo impulso, e nalgúns minutos acabei de escalar o pico que dominaba nunha decena de metros toda esa masa rochosa. Mirei a pendente que acababamos de escalar. Por esa parte, a montaña non se elevaba máis que de setecentos a oitocentos pés por encima da chaira, pero pola vertente oposta dominaba desde unha altura dobre o fondo desa porción do Atlántico. A miña mirada estendíase de lonxe e abarcaba un vasto espazo iluminado por unha violenta fulguración. En efecto, era un volcán aquela montaña. A cincuenta pés por baixo do pico, no medio dunha choiva de pedras e de escorias, un ancho cráter vomitaba torrentes de lava que se dispersaban en fervenza de lume no seo da masa líquida. Así situado, o volcán, como un inmenso facho, iluminaba a chaira inferior até os últimos límites do horizonte. Dixen que o cráter submarino cuspía lavas, non chamas. As chamas necesitan do osíxeno do aire e non poderían producirse baixa a auga, pero os torrentes de lava incandescentes poden chegar a lume branco, loitar victoriosamente contra o elemento líquido e vaporizarse ao seu contacto. Rápidas correntes arrastraban aos gases en difusión e os torrentes de lava corrían até a base da montaña como no Vesubio sobre outra Torre do Greco. Alí, baixo os meus ollos, abismada e en ruínas, aparecía unha cidade destruída, cos seus tellados derruidos, os seus templos abatidos, os seus arcos dislocados, as súas columnas caídas en terra. Nesas ruínas adiviñábanse aínda as sólidas proporcións dunha especie de arquitectura toscana. Máis lonxe, víanse os restos dun xigantesco acueducto; noutro lugar, a achatada elevación dunha acrópole, coas formas flotantes dun Partenón; alá, os vestixios dun dique que noutro tempo debeu abrigar no porto situado ás beiras dun océano desaparecido os barcos mercantes e os trirremes de guerra; máis aló, longos aliñamentos de murallas derruidas, anchas rúas desertas, toda unha Pompeia afundida baixo as augas, que o capitán Nemo resucitaba á miña mirada.
Onde estaba? Onde estaba? Quería sabelo custase o que custase, quería falar, quería arrincarme a esfera de cobre que aprisionaba a miña cabeza. Pero o capitán Nemo veu cara a min e contívome cun xesto. Logo, recollendo un anaco de pedra pizarrosa, dirixiuse a unha roca de basalto negro e nela trazou esta única palabra: ATLANTIDA Que lóstrego atravesou a miña mente! A Atlántida! A antiga Merópide de Teopompo, a Atlántida de Platón, ese continente negado por Orixes, Porfirio, Jámblico, D'Anville, Malte-Brun, Humboldt, para quen a súa desaparición era un relato lendario, e admitido por Posidonio, Plinio, Ammien-Marcellin, Tertuliano, Engel, Sherer, Tournefort, Buffon e D'Avezac, tíñao eu ante os meus ollos, co irrecusable testemuño da catástrofe. Esa era, pois, a desaparecida rexión que existía fóra de Europa, da Asia, de Libia, máis aló das columnas de Hércules. Alí era onde vivía ese pobo poderoso dos atlantes contra o que a antiga Grecia librou as súas primeiras guerras. Foi o mesmo Platón o historiador que consignou nos seus escritos as fazañas daqueles tempos heroicos. O seu diálogo de Timeo e Critias foi, por así dicilo, trazado baixo a inspiración de Solón, poeta e lexislador.