2ª Parte de 20.000 leguas de viaxe baixo os mares (XV)

A clase dos esponxiarios, primeira do grupo dos pólipos, foi creada precisamente por ese curioso produto de utilidade indiscutible. A esponxa non é un vexetal como cren aínda algúns naturalistas, senón un animal de última orde, un polípero inferior ao do coral. A súa animalidade non é dubidosa, e nin tan sequera é xa admisible a opinión dos antigos que a consideraban como un ser intermedio entre a planta e o animal. Debo dicir, con todo, que os naturalistas non se puxeron de acordo sobre o modo de organización da esponxa. Para uns, é un polípero, e para outros, como, por exemplo, Milne-Edwards, é un individuo illado e único. A clase dos esponxiarios contén unhas trescentas especies que se atopan nun gran número de mares e mesmo nalgúns ríos, o que lles dá o nome de fluviátiles. Pero as súas augas predilectas son as do Mediterráneo, arquipélago grego, costa siria e mar Vermello. Alí reprodúcense e desenvólvense esas esponxas finas e suaves cun valor que se eleva até cento cincuenta francos, a esponxa loura de Siria, a dura de Berbería, etc.
Pero como non podía esperar estudar eses zoófitos no Mediterráneo, do que nos separaba o infranqueable istmo de Suez, contenteime con observalos no mar Vermello. Chamei a Conseil ao meu lado e ambos nos puxemos a observar, mentres o Nautilus deslizábase lentamente a nivel das rocas da costa oriental, a unha profundidade media de oito a nove metros. Crecían alí esponxas de todas as formas: pediculadas, foliáceas, globulares e dixitadas. Esas formas xustificaban con bastante exactitude eses nomes de canastillas, cálices, rocas, hasta de cervo, pata de león, cola de pavo real, luva de Neptuno, que lles atribuíron os pescadores, máis poéticos que os sabios. Do seu tecido fibroso, impregnado dunha sustancia xelatinosa semifluida, manaban incesantemente chorriños de auga que, tras levar a vida a cada célula, eran expulsados por un movemento de contración. Esa sustancia desaparece tras a morte do pólipo, e podrece liberando amoníaco. Entón non quedan máis que as fibras córneas ou xelatinosas cunha tinguidura avermellada de que se compón a esponxa doméstica, empregada para usos diversos segundo o seu grao de elasticidade, permeabilidade ou resistencia á maceración.
Os políperos adheríanse ás rocas, ás cunchas dos moluscos, e mesmo aos talos dos hidrófitos. Gornecían as máis pequenas anfractuosidades, erguéndose uns e colgando outros, como excrecencias coralíxenas. Informeille a Conseil das técnicas de pesca das esponxas, xa efectuada con dragas xa a man. Este último método, moi similar ao usado coas perlas, tamén con mergulladores, é preferible, pois ao respectar o tecido do polípero déixalle un valor moi superior. Os outros zoófitos que pululaban preto dos esponxiarios consistían principalmente en medusas dunha especie moi elegante. Os moluscos estaban principalmente representados por diversas variedades de luras, que, segundo D'Orbigny, son dun tipo específico do mar Vermello, e os réptiles, por tartarugas virgata, pertencentes ao xénero dos quelonios, que proporcionaron á nosa mesa un prato san e delicado. Numerosos eran tamén os peixes, e moitos deles moi notables. As redes do Nautilus subían frecuentemente a bordo raias, entre elas unas de forma ovalada e de cor ladrilloso, co corpo cheo de manchas azuis desiguais, recoñecibles polo seu dobre aguillón dentado; arnacks de dorso prateado; pastinacas de cola en forma de serra; mantas de dous metros de longo que ondulaban entre as augas; aodontes, así chamados pola súa absoluta carencia de dentes, cartilaxinosos próximos aos escualos; ostracios-dromedarios, cunha xiba terminaba nun aguillón curvado dun pé e medio de lonxitude; ofidios, verdadeiras murenas de cola prateada, lombo azulado e pectorais escuros bordeados por unha estría grisácea; un escómbrido parecido ao rodaballo, listaxe de raias de ouro e ornado do tres colores de Francia; soberbios caránxidos, decorados con sete bandas transversais dun negro magnífico, de azuis e amarelos nas aletas, e de escamas de ouro e prata; centropodos; salmonetes avermellados e dourados coa cabeza amarela; escaros, labros, balistes, gobios, etc., e moitos outros comúns aos océanos que atravesaramos xa. O 9 de febreiro, o Nautilus achábase na parte máis ancha do mar Vermello, a comprendida entre Suakin, na costa occidental, e Quonfodah, na oriental, separadas por cento noventa millas. Ao mediodía, o capitán Nemo subiu á plataforma onde xa me achaba eu. Prometérame a min mesmo que non lle deixaría descender sen antes preguntarlle cales eran os seus proxectos. Pero nada máis verme dirixiuse a min e ofreceume amablemente un cigarro.