25 de maio de 2013

2ª Parte de 20.000 leguas de viaxe baixo os mares (XVI)

-E ben, señor profesor, gústalle o mar Vermello? Puido vostede observar as marabillas que recubre, as súas peces e as súas zoófitos, as súas parterres de esponxas e os seus bosques de coral? Entreviu vostede as cidades ribeiregas?
-Si, capitán Nemo, e o Nautilus prestouse marabillosamente a estas observacións. Ah! É un barco intelixente!
-Si, señor, intelixente, audaz e invulnerable. Non teme nin ás terribles tempestades do mar Vermello, nin ás súas correntes, nin aos seus escollos.
-En efecto, este mar foi cualificado como un dos peores, e se non recordo mal, en tempos dos antigos a súa reputación era detestable.
-Detestable, en efecto, señor Aronnax. Os historiadores gregos e latinos non falaban moi ben del, e Estrabón dixo que era particularmente duro nas épocas dos ventos etesios e da estación de choivas. O árabe Edrisi, que o describiu baixo o nome de Colzum, conta que os navíos se esnaquizaban en gran número nos seus bancos de area e que ninguén se arriscaba a navegar de noite. É, dicía, un mar sometido a terribles furacáns, sementado de illas inhóspitas e que non «ofrece nada bo» nin nas súas profundidades nin na súa superficie. E tal é a opinión tamén de Arriano, Agatárquides e Artemidoro.
-Ben está claro que estes historiadores non navegaron a bordo do Nautilus.
-Certamente -respondeu riseiro o capitán-, e a este respecto, os modernos non están máis adiantados que os antigos. Foron necesarios séculos para descubrir a potencia mecánica do vapor. Quen sabe se de aquí a cen anos poderá verse un segundo Nautilus! Os progresos son tan lentos, señor Aronnax!
-É certo. A súa nave adiántase nun século, en varios, talvez, á súa época. Que mágoa que semellante invento deba perecer co seu creador!
O capitán Nemo non respondeu. Tras algúns minutos de silencio, dixo:
-Falaba vostede antes da opinión dos historiadores antigos sobre os perigos da navegación polo mar Vermello...
-Así é, pero non eran un pouco esaxerados os seus temores?
-Si e non, señor Aronnax -respondeume o capitán Nemo, que parecía coñecer a fondo «o seu mar Vermello»-. O que xa non é perigoso para un navío moderno, ben aparellado e sólidamente construído, dono da súa dirección grazas ao dócil vapor, presentábase cheo de riscos para os barcos dos antigos. Hai que imaxinarse o que era para aqueles navegantes aventurarse no mar con barcas feitas de madeiros unidos con cordas de palmeiras, calafateadas con resina e con graxa de can mariño. Non tiñan nin sequera instrumentos Para orientarse e navegaban a estíma, no medio de correntes que apenas coñecían. En tales condicións, os naufraxios eran e debían ser numerosos. Pero na nosa época, os vapores que fan servizo entre Suez e os mares do Sur non teñen xa nada que temer da violencia deste golfo, a pesar dos monzóns contrarios. Os seus capitáns e os seus pasaxeiros non teñen que facer xa sacrificios propiciatorios ao partir, nin ir ao templo máis próximo, ao regreso, a dar as grazas aos deuses.
-Conveño niso -dixen- e en que o vapor parece matar o agradecemento no corazón dos mariños. Pero, capitán, posto que parece que estudou vostede a fondo este mar, podería dicirme cal é a orixe do seu nome?
-Hai numerosas explicacións a este respecto, señor Aronna.x. Quere coñecer a opinión dun cronista do século XIV?
-Dígame.
-Pretende devandito visionario que este mar recibiu o seu nome tras o paso dos israelitas, cando o faraón pereceu nas augas que volveran a pecharse á orde de Moisés: Como signo do portento, vermella tornouse a mar, e déronlle este alcume.
-Explicación de poeta, capitán Nemo, que non pode satisfacerme. Pídolle a súa opinión persoal.
-A miña opinión persoal, señor Aronnax, é a de que hai que ver nesta denominación de mar Vermello unha tradución da palabra hebrea Edrom, e se os antigos déronlle tal nome foi por mor da coloración particular das súas augas.
-Até agora, con todo, non vin máis que auga límpida, sen coloración algunha.
-Así é, pero ao avanzar cara ao fondo do golfo verá vostede o fenómeno. Eu lembro ver a baía de Tor completamente vermella, como un lago de sangue.
-E esa cor atribúeo vostede á presenza dunha alga microscópica?
-Si. É unha materia inucilaxinosa, de cor púrpura, producída por esas algas filamentosas chamadas Tricodesmias, tan diminutas que corenta mil delas apenas ocupan o espazo dun milímetro cadrado. Talvez poida velas cando cheguemos a Tor.
-Non é esta, pois, a primeira vez que percorre o mar Vermello a bordo do Nautilus.
-Non.
-Posto que antes referíase vostede ao paso dos israelitas e á catástrofe dos exipcios, preguntareille se recoñeceu vostede baixo a auga algún vestixio dese feito histórico.
-Non, señor profesor, e iso por unha sólida razón.
-Cal?
-A de que o lugar polo que pasou Moisés con todo o seu pobo está hoxe tan enarenado que os camelos apenas poden bañarse as patas. Comprenderá vostede que o meu Nautilus non ten auga suficiente.
-Onde está ese lugar?
-Un pouco máis arriba de Suez, nese brazo que formaba antigamente un profundo estuario, cando o mar Vermello estendíase até os lagos Amargos. Fose milagroso ou non o paso, o certo é que os israelitas gañaron por alí a Terra Prometida, e alí foi onde pereceu o exército do faraón. Eu creo que se se fixesen escavacións neses areais descubriríase unha gran cantidade de armas e de instrumentos de orixe exipcia.
-É evidente -respondín-, e hai que esperar que os arqueólogos realicen algún día esas excavacíóns cando se erixan novas cidades no istmo tras a apertura da canle de Suez. Unha canle inútil, por certo, para un navío como o Nautilus.
-Pero de gran utilidade para o mundo enteiro -dixo o capitán Nemo-. Os antigos comprenderon a utilidade para o seu tráfico comercial de establecer unha comunicación entre o mar Vermello e o Mediterráneo, pero non pensaron en abrir unha canle directa e tomaron o Nilo como intermediario. Moi probablemente, a canle que unía ao Nilo co mar Vermello foi comezado baixo Sesostris, de crer á tradición. O que é seguro é que, seiscentos quince anos antes de Xesucristo, Necos emprendeu as obras dunha canle alimentada polas augas do Nilo, a través da chaira de Exipto que mira a Arabia. Percorríase a canle en catro días, e a súa anchura era suficiente para deixar paso a dous trirremes. Foi continuado por Darío, fillo de Hystaspo, e acabado probablemente por Ptolomeo II. Estrabón viuno empregado na navegación. Pero a escasa pendente entre o seu punto de partida, preto de Bubastis, e o mar Vermello facíao apto para a navegación tan só durante algúns meses ao ano. A canle serviu ao comercio até o século dos Antoninos. Abandonado, cubriuse de area ata que o califa Omar ordenou o seu restablecemento. Foi definitivamente cegado no ano 761 ou 762 polo califa Almanzor, para impedir que lle chegasen por el víveres a Mohamed ben Abdallah, que se sublevou contra el. Durante a súa expedición a Exipto o xeneral Bonaparte atopou vestixios da canle no deserto de Suez, onde, sorprendido pola marea, estivo a piques de perecer unhas horas antes de chegar a Hadjaroth, o lugar mesmo en que Moisés acampara tres mil trescentos anos antes que el.
-Pois ben, capitán, o que non ousaron emprender os antigos, esta unión entre os dous mares, que acurtará en nove mil quilómetros a travesía desde Cádiz á India, fíxoo o señor Lesseps, quen dentro de moi pouco vai converter a áfrica nunha inmensa illa.
-Así é, señor Aronnax, e pode vostede sentirse orgulloso do seu compatriota. É un home que honra tanto a unha nación como as súas máis grandes capitáns. Como tantos outros, comezou achando dificultades e incomprensión, pero triunfou de todo por posuír o xenio da vontade. É triste pensar que esta obra, que debese ser internacional, que bastaría por si soa para ilustrar a un reino, non achará culminación máis que pola enerxía dun só home. Gloria, pois, ao señor de Lesseps!
-Si, gloria a este gran cidadán! -respondín, sorprendido polo ton con que o capitán Nemo acababa de falar.
-Desgraciadamente -continuou dicindo- non podo conducirlle a través desa canle de Suez, pero poderá vostede ver os longos peiraos de Port-Said, pasadomañá, cando esteamos no Mediterráneo.
-No Mediterráneo! -exclamei.
-Si, señor profesor. Asómbralle?
-O que me asombra é pensar que podamos chegar pasadomañá.
-De verdade?
-Si, capitán, aínda que xa debería estar afeito a non sorprenderme ante nada desde que estou con vostede.
-Pero que é o que lle sorprende tanto?
-Que vai ser? A incrible velocidade que deberá vostede esixir ao Nautilus para que poida estar pasadomañá no Mediterráneo tras dar a volta a África e dobrado o cabo de Boa Esperanza.
-Pero quen lle dixo que imos dar a volta a África? Quen falou do cabo de Boa Esperanza?
-Pero ... ! A menos que o Nautilus pase por enriba do istmo, navegando por terra firme...
-Ou por baixo, señor Aronnax.
-Por baixo?
-Si -respondeu tranquilamente o capitán Nemo-. Desde hai moito tempo, a natureza fixo baixo esta lingua de terra o que os homes están a facer hoxe na súa superficie.
-Como! Hai un paso?
-Si, un paso subterráneo ao que eu din o nome de Túnel Arábigo, e que partindo desde un pouco máis abaixo de Suez acaba no golfo de Peluxe.
-Pero non está composto o istmo de areas movedizas?
-Só até unha certa profundidade. A cincuenta metros hai unha sólida base de roca.
Cada vez máis sorprendido, preguntei:
-É o azar o que lle permitiu descubrir ese paso?
-O azar e o razoamento, e diría que máis o razoamento que o azar.
-Capitán, escóitolle, pero os meus oídos resístense a ouvir o que recollen.
-Ah! Aures habent et non audíent, sempre foi así. Ben, non só existe o paso, senón que eu atraveseino varias veces. Se non, non me aventurara hoxe no mar Vermello.
-Sería indiscreto preguntarlle como descubriu ese túnel?
-Non pode haber nada secreto entre homes que non deben separarse nunca.
Facendo caso omiso da súa insinuación, esperei o relato do capitán Nemo.
-Señor profesor, foi un simple razoamento de naturalista o que me conduciu a descubrir este paso, que son o único en coñecer. Eu observara que no mar Vermello e no Mediterráneo existían peixes de especies absolutamente idénticas: ofídidos, pércidos, aterínidos, exocétidos, budiones, larnpugas, etc. Convencido deste feito, pregunteime se non existiría unha comunicación entre os dous mares. Pesquei un gran número de peixes nas proximidades de Suez, púxenlles na cola un anel de cobre e devolvinos ao mar. Algúns meses máis tarde, nas costas de Siria pesquei varios peixes anillados. Estaba demostrada a comunicación entre ambos os mares. Busqueina co meu Nautilus, descubrina, e aventureime por ela. E dentro de moi pouco vostede tamén haberá franqueado o meu túnel arábigo, señor profesor.

Ningún comentario:

Publicar un comentario

Nota: só un membro deste blog pode publicar comentarios.