SOBRE AS CARREIRAS
Pensaron vostedes ben no que é unha carreira e no que é seguila?
Sempre que apertamos unha palabra do Dicionario para precisar o seu sentido, descubrimos que é equívoca. Así, carreira significa primariamente correr desde un sitio ata outro seguindo unha traxectoria. Logo contráese un pouco o sentido para referirse máis especialmente ás carreiras do estadio onde se concursa en vista de gañar premios. Máis tarde vén xa a trasposición ou metáfora e carreira faise símbolo da vida. Así en Cicerón: Exigum nobis vitae curriculum natura circumscripsit.
A vida é representada como unha carreira por un estadio -como un esforzo desde un primeiro momento ata un último momento, ao longo dunha traxectoria determinada- é dicir, dunha cadea de faceres. Sen remedio, a vida non é un estar aí xa, un xacer, senón un percorrer certo camiño; xa que logo, algo que hai que facer -é a liña total do facer dun home. E como ninguén nos dá decidida esa liña que habemos de seguir, senón que cada cal decídea por si, queira ou non, atópase o home sempre, pero sobre todo ao comezo pleno da súa existencia, ao saír da súa adolescencia, con que ten que resolver entre innumerables camiños posibles a carreira da súa vida.
Entre os poucos papeis que deixou Descartes á súa morte hai un, escrito cara aos vinte anos, que di: Quod vitae sectabor iter? É unha cita duns versos de Ausonio en que este traduce outros pitagóricos baixo o título Ex Graeca Pythagororum: de ambiguitate eligendae vitae.
Hai no home, polo visto, a ineludible impresión de que a súa vida, xa que logo, a súa ser é algo que non só pode, senón que ten que ser elixido. A cousa é estupefaciente: porque iso quere dicir que a diferenza de todos os demais entes do universo, os cales teñen un ser que lles é dado xa prefixado e que por iso existen, a saber, porque son xa, desde logo, o que son, o home é o único e case inconcibible ente que existe sen ter un ser prefixado, que non é desde logo e xa o que é, senón que, por forza, necesita elixirse el o seu propio ser.
Non entremos na cuestión que vai ocuparnos a fondo durante o curso. Bástanos con recoñecer que na práctica efectiva da nosa vida as cousas preséntanllenos así, antes de que teoricemos, antes de que nos formemos unha opinión sobre a nosa vida e sobre todo o demais.
Ese ser que o home vese obrigado a elixir é a carreira da súa existencia.
Como a elixirá? Evidentemente porque se representará na súa fantasía moitos tipos de vida posibles e ao telos diante notará que algún ou algúns deles atráenlle máis, tiran del, reclámanlle ou chaman. Esta chamada cara a un certo tipo de vida, ou, o que é igual, dun certo tipo de vida cara a nós, esta voz ou rito imperativo que ascende do noso máis íntimo fondo é a vocación.
Pero isto quere dicir que a nosa vida é, polo momento, unha fantasía, unha obra de imaxinación. E, en efecto, en todo instante temos que imaxinar, que construír mediante a fantasía o que imos facer no inmediato. Sen esa intervención do poder poético, é dicir, fantástico, o home é imposible.
Como vostedes ven, seguimos caendo en sospeitas estupefacientes. Esta, case, case nos forzaría a afirmar que a vida humana é un xénero literario, posto que é, primeiro e ante todo, faena poética, de fantasía.
En rigor, é así; só que convén precisar de onde veñen á nosa fantasía esas vidas imaxinarias entre as cales necesitamos elixir.
Sempre que o home sente unha necesidade o primeiro que fai é buscar no seu derredor, no contorno en que el está no mundo; en suma, niso que chamamos «aí», algo que poida satisfacela. Isto é moi importante, aínda que agora non imos desentrañalo: revela que o movemento máis espontáneo ou primeiro do home ante unha necesidade é crer, máis ou menos, cunha ou outra confianza, que o que necesita -isto é, o que pode satisfacer a súa necesidade- está xa aí á man, e que, xa que logo, non ten que facerllo. Só cando non o atopa aí -no mundo ou circunstancia- resólvese a facelo. Agora ben, ese momento primeiro non se daría no home se este non advertise que, en efecto, ten en todo instante necesidades, pero que, á vez, ten tamén xa, desde logo e sen facerllas el, moitas cousas. Xa que logo, que o home nace sentíndose menesteroso de moitas cousas pero, á vez, sentíndose herdeiro e propietario de non poucas. O que tivese a impresión de que non posuía absolutamente ningunha cousa para poder vivir, senón que en absoluto tiña que facerllo el todo -por exemplo, ata unha terra onde os seus pés puidesen apoiarse e un aire que os seus pulmóns puidesen respirar- non chegaría a vivir: no mesmo instante de sentirse na vida morreríase de terror, de aniquilación.
Pois ben, ante a necesidade de elixir unha vida; o home busca no seu contorno para ver se aí está xa o que pode ser a súa vida -isto é, mira as dos outros homes, as dos que xa están aí, as dos homes pasados. E entón atopa que, en efecto, el é herdeiro de moitas liñas ou traxectorias de existencia que os homes pasados ou simplemente maiores que el xa cumpriron ou feito. Estas son as que, polo momento, reproduce na súa fantasía; como ven vostedes, cunha fantasía que non é creadora, senón reprodutiva. E sen necesidade de recorrer ao pasado, atopa que o contorno social onde el se acha está constituído por unha urdimbre de vidas típicas: atopa, en efecto, médicos, enxeñeiros, catedráticos, físicos, filósofos, labradores, industriais, comerciantes, militares, avogados, albaneis, zapateiros, mestras, actrices, cupletistas, monxas, costureiras, señoras da súa casa, damas de sociedade, etc., etc. Polo momento, non ve a vida individual que é cada médico, ou cada señora da súa casa, senón que ve a arquitectura xenérica e esquemática desa vida. Unhas doutras se diferencian polo predominio dunha clase ou tipo de faceres -o facer do home de ciencia ou o facer do militar. Pois ben, esas traxectorias esquemáticas de vida son as «carreiras» ou carriis de existencia que existe xa notorios, definidos, regulados na sociedade. O individuo non ten que facer ningún gran esforzo para representarllas e ver cara a cal sente chamado por unha voz interior e aloxarse nela; isto é, decidir que a súa vida vai ser vida de médico ou de catedrático ou de diplomático ou de albanel ou de muller da súa casa ou de dama elegante ou de castañeira da esquina.
Pero noten vostedes que a carreira da vida, a vida que hai que elixir, é a de cada cal; xa que logo, unha liña ou perfil individualísimo de existencia. Mais este é o novo cambio de sentido que sufriu e que hoxe ten a palabra «carreira». perdeu o sentido individual que tiña na frase de Cicerón para contraerse a significar os esquemas de vida, vidas típicas; isto é, xenéricas, abstractas que o individuo atopa preestablecidas na sociedade.
Son, pois, as «carreiras» un concepto sociolóxico, que recibe tamén o nome de «profesións».
...
Ningún comentario:
Publicar un comentario
Nota: só un membro deste blog pode publicar comentarios.