2ª Parte de 20.000 leguas de viaxe baixo os mares (XLII)

11. O mar dos Sargazos 

O Nautilus non modificara o seu rumbo. Así, pois, toda esperanza de regresar cara aos mares europeos debía ser momentaneamente abandonada. O capitán Nemo mantiña o rumbo Sur. Onde nos levaba? Non me atrevía eu a imaxinalo. Aquel día, o Nautilus atravesou unha zona singular do océano Atlántico. Ninguén ignora a existencia desa gran corrente de auga cálida coñecida co nome de Gulf Stream, que tras saír das canles de Florida diríxese cara ao Spitzberg. Pero antes de penetrar no golfo de México, cara aos 440 de latitude Norte, a corrente divídese en dous brazos, o principal dos cales se encamiña cara ás costas de Irlanda e de Noruega, en tanto que o segundo oriéntase cara ao Sur á altura dos Azores, para bañar as costas africanas e, desde alí, tras describir un ovalo alargado, volver cara ás Antillas. Este segundo brazo -é máis ben un colar que un brazo- rodea cos seus aneis de auga cálida esa zona fría do océano, tranquila, inmóbil, que se chama o mar dos Sargazos. Verdadeiro lago en pleno Atlántico, as augas da gran corrente non tardan menos de tres anos en circunvalalo. O mar dos Sargazos, falando propiamente, cobre toda a parte mergullada da Atlántida. Algúns autores chegaron mesmo a manter que as espesas herbas das que está sementado arrincounas das praderías dese antigo continente. É máis probable, con todo, que esas masas herbáceas, algas e fucos, arrancadas das beiras de Europa e América, fosen arrastradas ate esa zona polo Gulf Stream.

Esa foi unha das razóns que levaron a Colón a supor a existencia dun novo mundo. Cando os navíos do audaz explorador chegaron ao mar dos Sargazos, navegaron non sen dificultade no medio destas herbas que detiñan a súa marcha, con gran espanto das tripulacións, e perderon tres semanas en atravesalas. Tal era a rexión que visitaba o Nautilus naquel momento. Unha verdadeira pradaría, unha tupida alfombra de algas, de fucos, de uvas do trópico, tan espesa, tan compacta que a roda dun navío non podía desgarrala sen gran esforzo. O capitán Nemo non quixo arriscar o seu hélice nesa masa herbácea e mantívose a algúns metros de profundidade. O nome dado a esta zona do mar vén da palabra española «sargazo» aplicada a estas algas, que son as que principalmente forman este banco inmenso de hidrófitos, cuxa formación é explicada así polo erudito Maury, autor da Xeografía física do Globo:

«A explicación que pode darse paréceme resultar dun experimento de todos coñecido. Se se colocan nun vaso fragmentos de tapóns de cortiza ou de calquera corpo flotante e imprímese á auga dese vaso un movemento circular, verase como eses fragmentos dispersos agrúpanse no centro da superficie líquida, é dicir, no punto menos axitado. No fenómeno que nos ocupa, o vaso é o Atlántico, o Gulf Stream é a corrente circular, e o mar dos Sargazos, o punto central no que veñen reunirse os corpos flotantes. »

Puiden estudar o fenómeno neste medio especial no que os navíos penetran raramente, e comparto a opinión de Maury. Por encima de nós flotaban corpos de todo orixe, amontoados no medio das herbas escuras, troncos de árbores arrincadas a Ándelos ou ás montañas Rochosas e transportados polo Amazonas ou o Mississippi, numerosos restos de naufraxios, de quillas e carenas, taboleiros desgaxados e tan sobrecargados de cunchas e de percebes que non podían remontar á superficie do océano. O tempo xustificará algún día estoutra opinión de Maury: a de que estas materias, así acumuladas durante séculos, se mineralizarán baixo a acción das augas e formarán inesgotables hulleiras. Reserva preciosa que prepara a previsora natureza para o momento en que os homes esgotasen as minas dos continentes. No medio de tan inextricable tecido de herbas e de fucos observei uns fermosos alcións estrelados de cor rosa; actinias que arrastraban as súas longas cabeleiras de tentáculos; medusas verdes, vermellas, azuis, e eses grandes rizostomas de Cuvier, cuxa ombrela azulada está bordeada por un festón violeta. Pasamos toda a xornada do 22 de febreiro no mar dos Sargazos, no que os peixes achan un abundante alimento en crustáceos e en plantas mariñas. Ao día seguinte, o océano recuperara o seu aspecto habitual. Desde entón e durante dezanove días, do 23 de febreiro ao 12 de marzo, o Nautilus proseguiu a súa marcha no medio do Atlántico á velocidade constante de cen leguas diarias. O capitán Nemo quería evidentemente realizar o seu programa submarino, e eu non dubidaba de que tivese a intención, tras dobrar o cabo de Fornos, de volver cara aos mares austrais do Pacífico.