Un reforzo filosófico para Ortega (relato).

José Ortega y Gasset chegou ese verán a Galicia, terra da súa nai, coa intención de coller aire fresco e escribir algo contundente sobre a razón pura ou a vida en sociedade. Porén, o que atopou foi algo moito máis complexo: galegos sendo galegos.

Ao baixar do tren en Santiago, preguntoulle a un paisano se a praza do Obradoiro quedaba lonxe.

—Depende —respondeu o home, rascando a caluga cun aire reflexivo.

—Depende de que? —insistiu Ortega, sacando o seu caderno de viaxe.

—Pois de como se mire. Se vai apurado, é algo lonxe. Se non, está aquí mesmo.

Ortega anotou aquilo. Interesante. O espazo, polo visto, non era absoluto. Continuou a súa viaxe e, xa en Pontevedra nunha taberna xunto á ría, preguntoulle a un vello mariñeiro se chovería ao día seguinte.

—Home, chover, chover… choverá ou non choverá.

Aí estaba de novo. A sabedoría galega, ese estado de aceptación absoluta do misterio da existencia, ese non dar nada por sentado, esa dúbida como principio reitor da vida. ¡Por suposto! A verdade non era unha certeza, senón unha procura perpetua.

Días despois, subindo unhas escaleiras de pedra nunha aldea perdida, viu a un ancián que baixaba. Ou iso parecía. Cando lle preguntou se subía ou baixaba, o home quedou quedo, mirou cara ao horizonte e respondeu con absoluta calma:

—Iso depende.

Ortega sentiu unha revelación. A filosofía non estaba nos libros nin nas universidades. Estaba en Galicia, nas tabernas, nas corredoiras, nas conversas e, sobre todo, ao calor dun licor café.

Cando volveu a Madrid, escribiu con renovado ímpeto. Os seus ensaios falaban da perspectiva, do eu e das súas circunstancias, da imposibilidade dunha verdade única. E cada vez que alguén lle preguntaba que quería dicir exactamente con iso, el sorría con nostalxia, lembrando aquela escaleira incerta nunha aldea galega, e respondía:

—Depende.