Aforismos de Leonardo

349.- A pintura, nun instante só, representa a súa esencia na túa facultade visual, e utiliza o propio medio con que a percepción recibe os obxectos naturais, e o mesmo momento en que se compoñen a harmónica proporcionalidade das partes constituíntes do todo que satisfai ao sentido: a poesía, en tanto, transmite, por un intermediario menos, digno que o ollo e máis confusamente e con maior tardanza que este órgano, as representacións das formas mencionadas. Devandito órgano é, en efecto, o que interpreta os obxectos, facendo que a sensibilidade poida percibir enseguida, con suma verdade e exactitude, as superficies e figuras que ante el se manifestan, harmonizándoas nun doce concento, agradable ao espírito. Non doutro xeito harmonizar diversas voces simultáneas no sentido do oído; peto tamén neste caso o sentido do oído é inferior en dignidade ao do ollo, porque as sensacións auditivas son fugaces e nacen e morren, tan veloces en nacer como en morrer: cousa que non pode ocorrer co sentido da vista. Se representas para os ollos unha beleza humana composta de fermosos membros ben proporcionados, tal beleza non é tan mortal nin se disipa tan lixeiro como a da música;
así a todo goza de longa permanencia e déixase ver e esculcar. Non renace, como a música, en fortes sonoridades que molestan. Esa beleza humana namórache e é causa de que todos os sentidos quixesen posuíla e loitar a porfía para logralo. A súa boca, por exemplo, desexariamos apropiárnola e
incorporárnola; o noso oído sentiría pracer en escoitar a descrición dos seus encantos; o sentido do tacto penetraría de boa gana en todos os seus segredos; o olfacto anhela absorber o aire que ela constantemente respira. Pero o tempo destruirá en poucos anos esa beleza e harmonía; mentres que, imitada polo pintor, conservarase un longo prazo; e os ollos, desempeñando o seu oficio, senten un pracer tan grande na contemplación da beleza figurada, que non llo procuraría maior a mesma beleza viva. Só o tacto quedará insatisfeito, o cal, se xa logrou antes o seu intento, usando dos seus foros de irmán maior, non impedirá despois á razón que considere ao seu gusto a divina beleza. A isto suplirá en gran parte a imitación pictórica, pero nunca as descricións do poeta, que, pretendendo equipararse ao pintor, non se dá conta de que o tempo separa as súas palabras, coas cales vai mencionando un a un os membros da beleza, deixa que o esquecemento se interpoña entre elas e divide as proporcións, que lle é imposible ao poeta detallar sen gran prolixidade, fallando así no seu intento de compor o resultado armónico feito de tales divinas proporcións. O lapso que basta para a contemplación dunha beleza pictóricamente imitada, non bastará, pois, para a súa descrición verbal; e comete un pecado contra natura, quen se propoña utilizar o oído, alí onde hai que utilizar os ollos.
Aplíqueselle aos mesteres da música, e non á percepción das figuras naturais cuxa imitación compete á pintura.